Pesach

Bóg przeszedł, ominął
Pesach jest prawdopodobnie najbardziej znanym świętem żydowskim przede wszystkim dlatego, że wiąże się z historią chrześcijaństwa (Ostatnia wieczerza była najwyraźniej pesachowym Sederem). Również ze względu na to, że wiele z obchodów Pesach zostało zinterpretowanych przez chrześcijan jako mesjanistyczne i symbolizujące Jezusa.

Pesach rozpoczyna się piętnastego dnia żydowskiego miesiąca nisan. Jest to pierwsze z trzech świąt posiadających znaczenie zarówno historyczne jak i rolnicze (pozostałe dwa to Shavu-ot i Sukkot). Święto to ma znaczenie dla rolnictwa, jako że reprezentuje początek zbiorów w Izraelu, jednakże temu aspektowi Pesach nie poświęca się wielkiej uwagi. Główne obchody Pesach związane są z wyjściem z Egiptu po czterystu latach niewoli. Historia ta zawarta jest w Księdze Exodus, Rozdz. 1-15. Wiele ceremonii związanych z Pesach ustanowionych jest w Chs. 12-15.

Nazwa "Pesach" czyli "Przejście" odnosi się do faktu, że Bóg "przeszedł, ominął" domy Żydów kiedy zabijał pierworodnych synów Egiptu. W języku hebrajskim "pesach" (gdzie "ch" wymawia się jak "k") oparte jest na hebrajskim temacie oznaczającym "przejść nad, mimo", czy też "ominąć, pomijać". Święto to określa się również mianami Chag-he-Aviv (Święto Wiosny), Chag-ha-Matzoth (Święto Matzah) oraz Zeman Herutenu (Czas Naszej Wolności). Tu znowu wszędzie "ch" wymawia się jak "k".

Prawdopodobnie najważniejsza ceremonia związana z Pesach dotyczy usunięcia Chametzu (zakwas, zaczyn, wymawia się "kamic") z naszych domów. Ma to upamiętniać pewne zdarzenie. Żydzi wychodzili z Egiptu w wielkim pośpiechu, nie mieli więc czasu aby pozwolić chlebowi wyrosnąć. Jest to również symboliczny sposób na pozbycie się "nadęcia", czyli pychy i arogancji z naszej duszy.

Chametz zawiera wszystko co pochodzi z pięciu głównych zbóż (pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa i orkiszu), a co nie zostało zupełnie ugotowane przez osiemnaście minut od wrzucenia do wody. Żydzi ortodoksyjni wywodzący się ze środowisk Aszkenazyjskich unikają też ryżu, kukurydzy, orzeszków i warzyw strączkowych, uznając je również za Chametz.

Wszystkie te produkty wykorzystuje się do robienia chleba, dlatego używanie ich jest zabronione, aby uniknąć nieporozumień i zamieszania. Te dodatkowe produkty nazywa się "kitniyos". Nie wolno nam jadać "chametzu" podczas pesach, co więcej, nie wolno go nam nawet posiadać bądź czerpać z niego jakichkolwiek korzyści. Nie można nim karmić nawet naszego bydła, czy zwierząt domowych. Cały chametz, włączając odpadki musi być oddany lub sprzedany ludziom innego pochodzenia.
Proces oczyszczania domu z chametzu w przygotowaniu do pesach to ogromne zadanie. Aby to zrobić dobrze, trzeba spędzić kilka dni dokładnie oczyszczając, zeskrobując wszystko z piecyka, lodówki przy użyciu wykałaczki oraz igły i pokryć wszystkie powierzchnie, które miały kontakt folią, etc., etc., etc. Kiedy sprzątanie jest zakończone, w poranek przed Sederem odbywa się oficjalne szukanie chametzu i jakiekolwiek jego pozostałości są spalone.

Jedyny produkt zbożowy spożywany podczas Pesach nazywamy macą. Maca jest chlebem wytwarzanym bez użycia zakwasu zrobionym po prostu z mąki i wody i szybko wypiekanym. Jest to chleb jaki Żydzi przygotowali na wędrówkę z Egiptu. Odkryliśmy wiele sposobów na użycie macy, jest ona dostępna w różnych formach: mąka macowa (drobnoziarnista), posiłek macowy (gruboziarnisty), nitki (paseczki) macowe (farfle) używane jako substytut makaronu, i maca "pełnowymiarowa" (płaty o powierzchni ok. 25 cm kw., substytut chleba).

W przeddzień pesach odbywa się post pierworodnych, pomniejszy post dla wszystkich pierworodnych płci męskiej, który upamiętnia fakt, iż synowie pierworodni Żydów nie zostali zabici podczas ostatniej plagi w Egipcie.

Pierwszego wieczora Pesach (dwie pierwsze noce dla Żydów silnie związanych z tradycją, mieszkających poza Izraelem), mamy specjalny posiłek zawierający rytuały przypominające nam o znaczeniu święta. Posiłek ten nazywa się Seder od hebrajskiego słowa oznaczającego "porządek". Jest to ten sam temat, od którego wywodzi się słowo "siddur" (modlitewnik). Istnieje specyficzna ilość informacji jaka musi zawrzeć się w określonym porządku. To jest "sedder".

Pesach trwa siedem dni (osiem poza obszarem Izraela). Pierwszego i ostatniego dnia tego święta (w dwa pierwsze i ostatni poza Izraelem) nie pozwala się na żadną pracę. Praca dozwolona jest w pozostałe dni. Te dni "środkowe", w których zezwala się na pracę, określa się mianem Chol Ha Mo'ed, podobnie jak środkowe dni Sukkotu.

Pesachowy Seder
Tekst sederu pesachowego mieści się w księdze zwanej Haggadą. Zawartość Sederu można podsumować następującym wierszem:
Kaddesh, Urechatz,
Karpas, Yachatz,
Maggid, Rachtzah,
Motzi, Matzah,
Maror, Korech,
Shulchan Orech,
Tzafun, Barech,
Hallel, Nirtzah
A teraz: co to oznacza?