Józef Wolny /Foto Gość Więzy, pęta, sznury, kajdany...
Wszystkie one stanową bardzo popularny element wierzeń religijnych Wielu bogów pełniło funkcję tzw. szafarzy więzów, który związywali osoby złe, niewierne, wrogie im. Takimi boskimi więzami były często różne nieszczęścia, choroby, czy śmierć ("choroby są sidłami, zaś śmierć to najpotężniejsze wiązadło" – pisał słynny religioznawca, Mircea Eliade).

Wedyjski, wszechwiedzący bóg nieba Waruna posiadać ma "maję Asury" – specjalną moc dzięki której może rządzić i zapewniać równowagę we wszechświecie. W sztuce przedstawia się ją jako pas, sznur, węzeł, czy pętlę. Rzecz jasna istnieją też hymny, zaklęcia i rytuały, błagające Warunę o rozwiązanie pęt. Czasem  nieszczęśników związanych przez Warunę uwalniać miał inny z hinduskich bogów - Indra.

W antycznej Grecji takim bóstwem był Uranos. To on miał posiadać łańcuchy, czy też sznury, którymi związywał pokonanych przez siebie wrogów i więził ich w podziemnym świecie.

Z mitów ludów Północy wiemy o boginiach śmierci, które ciągnęły na sznurach umarłych w zaświaty. Podobnie czyniły demony śmierci z w świętych opowieściach australijskiego plemienia Aranda, czy w mitach ludu zamieszkującego leżącą na Oceanie Spokojnym wyspę Danger. Także hinduistyczny bóg Jama związywać ma ludzi pętami, z których nie można się uwolnić – to więzy śmierci.

W Biblii, w Psalmie 18, czytamy: "oplątały mnie pęta Szeolu, zaskoczyły mnie sidła śmierci".

Ale więzy mogą mieć i inne znaczenie. U germańskich Semnonów dawni historycy zaobserwowali na przykład rytuał, polegający na nakładaniu więzów poszczególnym członkom plemienia, co być może symbolizowało podporządkowanie się bóstwu tego ludu. Bóg był wtedy panem – człowiek zaś jego poddanym, niewolnikiem.

Gdy przyjrzeć się szatom liturgicznym kapłanów Kościoła katolickiego, dostrzeżemy przecież cingulum – gruby sznur, którym przepasuje się albę. Co symbolizuje ten pasek? To swoisty znak "poświęcenia się na służbę Bogu. Symbolicznie oznacza wstrzemięźliwość i panowanie nad pożądliwościami cielesnymi. W średniowieczu pasek symbolizował ręcznik, którym przepasał się Chrystus, podczas gdy obmywał swoim uczniom nogi. Inna tradycja widziała w nim przedstawienie sznurów, którymi przywiązano Chrystusa do słupa w czasie biczowania" – czytamy w tekście „Szaty liturgiczne” autorstwa księdza Dariusza Kwiatkowskiego (cały artykuł można znaleźć tutaj).

W Kościele słyszymy także o świętym węźle małżeńskim. W ludowych przesądach natomiast często możemy zetknąć się z węzełkami i czerwonymi kokardkami, wiązanymi niemowlakom na nadgarstkach. Wszystko po to, by "nie zauroczyć". Podobny obyczaj odnajdujemy w tradycjach żydowskich – kolor czerwony jest tam barwą ochronną, zaś nitka na nadgarstku dziecka, ma je chronić przed atakami demonicy Lilit – szczególnie groźnej dla noworodków.

***

Przy pisaniu tekstu korzystałem z książki "Obrazy i Symbole". Autor: Mircea Eliade. Wydawnictwo: KR. Rok wydania: 1998.