Narodził się 500 lat p.n.e., wywodzi się z ruchów animistycznych.

Do VI wieku (kami no mici) – droga bogów była w Japonii jedyną religią. Trzeba jednak podkreślić, że szintoizm to nie tylko wiara, ale również sposób życia, na którym Japończycy opierają swoje codzienne zachowania.

Zjawisko szintoizmu związane jest od wieków z Krajem Kwitnącej Wiśni. Od momentu, kiedy na wyspy Japonii dotarł buddyzm, wpływy jednej i drugiej religii zaczęły się przenikać. Elementy synkretyczne są nad wyraz widoczne. Obecnie około 90% Japończyków uważa się zarówno za szintoistów, jak i buddystów, w zależności od rodzaju wykonywanych czynności i sposobu uczestniczenia w obrzędach.

Szintoizm koncentruje się na codziennych aspektach życia. Powodzeniem w obrządku szinto cieszą się ceremonie zawierania związków małżeńskich. Za życie po śmierci odpowiada zaś buddyzm zen. Czasami jeszcze dodatkiem jest chiński konfucjanizm, radzący, jak postępować w życiu.

Synkretyzm jest wszechobecny i przekłada się również na pielgrzymowanie, które w tych wyznaniach właściwie korzysta z tradycji obu religii. W klasyfikacjach naukowych szintoizm można umieścić pomiędzy religiami uniwersalnymi a religiami plemiennymi. Wychodzi on z założenia, że wszystko, co otacza człowieka, ma naturę duchową, dlatego wyznawcy oddają cześć zjawiskom przyrody, rzekom, górom, drzewom, kamieniom oraz zwierzętom. Wierzą, że mieszkają w nich bóstwa, posiadające też duchy przodków.

Szintoizm nie zajmuje się życiem po śmierci, nie mówi nic o zbawieniu, ważne jest natomiast życie doczesne. Obce są pojęcia grzechu i pokuty, chociaż istota ludzka może doznać pewnego rodzaju skalania, z którego powinna się oczyścić, stąd przed każdym chramem znajduje się naczynie z wodą do obmywania rąk i ust. Dzięki takim zabiegom – według wierzeń – osoba jest zdolna do kontaktu z bóstwem.

Narodowa religia Japonii koncentruje się głównie na sprawach doczesnych, nie uznaje reinkarnacji, karmy, raju czy piekła ani sądu ostatecznego. Świątynie składają się najczęściej z wielu budowli i sanktuariów umieszczonych wewnątrz jednego ogrodzenia, gdzie przechowywany jest święty symbol bóstwa. Przed świątynią znajduje się miejsce modlitwy i składania ofiar. Przed świętym miejscem i obszarem uważanym za święty, na przykład wyspą, górą, jaskinią, znajduje się symbol wyznania w postaci bramy tori.

Po II wojnie światowej nastąpiło oddzielenie religii od państwa. Cesarz Hirohito osobiście zaprzeczył boskości rodziny cesarskiej.

Pielgrzymowanie i turystyka w miejscach kultu szintoistycznego są nierozerwalnie związane z ciekawymi atrakcjami przyrodniczymi, krajobrazowymi i kulturowymi. Według wiernych bóstwa mieszkają w wielu cudach przyrody. W obu religiach odbycie pielgrzymki, spaceru w świętym miejscu lub podziwianie piękna są niezmiernie ważne. Wiele świąt związanych jest również z oddawaniem czci przodkom oraz ludziom w podeszłym wieku.

Niezmiernie istotne w japońskim, szintoistycznym pielgrzymowaniu, w odróżnieniu od europejskiego, jest odbywanie pielgrzymki bez określonego, konkretnego celu. Najważniejsze w niej dla wyznawców jest kontemplowanie piękna przyrody, krajobrazu i jego konkretnych elementów – kamienia, wodospadu lub drzewa, którym oddają cześć.

Do najistotniejszych ośrodków pielgrzymkowych i turystycznych o korzeniach szintoistycznych należą: Ise jako świętość Japończyków, Tokio ze świątynią Meiji, wyspa Mijyajima ze świątynią Itsukushima, Nikko, góra Fuji-san, Kamakura, Inari i Izumo Taisha. We wszystkich tych miejscach ważny jest zachwyt nad światem przyrody.

Mimo że pielgrzymi i turyści nie do końca zdają sobie sprawę z wartości środowiska naturalnego i nie zawsze, szczególnie turyści, są na tym skoncentrowani, to jednak wszyscy są świadomi, że biorą udział w głębokiej tradycji japońskiej. Podążają tymi samymi ścieżkami, którymi wędrowali przodkowie. Dla Japończyków najważniejsza jest ciągłość tradycji i w tym można dopatrywać się siły oraz wartości szintoizmu dla całego narodu.

Japończycy najczęściej udają się do chramów po to, by złożyć ofiarę, oczyścić się lub zawrzeć związek małżeński według starej japońskiej tradycji. Szczególnie dla turystów wierzenia i kultura szintoistów stanowią znaczącą atrakcję.

W kulturze Japonii, tak bliskiej szintoizmowi, tradycyjny jest pogląd, iż przemieszczanie się, marsz, pokonywanie przestrzeni wywiera oczyszczający i regenerujący wpływ na człowieka. Obserwuje się dużą aktywność turystyczną Japończyków, co wynika również z tego przeświadczenia. W podświadomości mieszkańców Kraju Wschodzącego Słońca istnieje przeświadczenie o oczyszczeniu i uświęceniu podczas wyjazdu.

Warto dodać, że w Japonii rozwija się również pielgrzymowanie do miejsc związanych z chrześcijaństwem. Objawienia maryjne w Akita oraz miasto Nagasaki, z miejscami związanymi z pobytem św. Maksymiliana Kolbe w latach 1930–1936, należą do najbardziej charakterystycznych i są celem pielgrzymów oraz turystów, szczególnie związanych z katolicyzmem.

*

Powyższy tekst jest fragmentem książki "Turystyka a pielgrzymowanie". Autor: Paweł Różycki. Wydawnictwo: WAM, 2016 r.