Egzotyka Międzynarodowego Stowarzyszenia Świadomości Kriszny przyciąga uwagę i zainteresowanie wielu młodych ludzi. Tylko nieliczni spośród zainteresowanych decydują się jednak na porzucenie dotychczasowego trybu życia, niewygody mieszkania w świątyni, ogolenie głowy czy chodzenie po ulicach w hinduskich, kolorowych strojach. Instytut Wiedzy o Tożsamości Misja Czaitanii proponuje im "wersję pośrednią". Ideologicznie nie różni się w zasadzie od krisznaitów. Stara się tylko o pozyskanie wyznawców innych religii i osób wychowanych w tradycji chrześcijańskiej, głosząc, że każda religia czci jednego i tego samego Boga, tylko pod różnymi imionami. Jezus Chrystus jest dla nich synem i czcicielem Kriszny.

Guru z Hawajów
Założyciel Misji Czaitanii, Chris Butler (Jagad Guru lub Siddhaswarupananda Paramahamsa) urodził się w 1948 roku w Nowym Orleanie. Mieszka na Hawajach i tam znajduje się centrala ruchu. W 1968 roku stworzył Haiku School of Nirvana Yoga stając się znanym nauczycielem Kundalini i Astanga Yogi pod imieniem "Sai".
Zachwycony nauką indyjskiego guru Bhaktiwedanta Prahbupada – założyciela Międzynarodowego Stowarzyszenia Świadomości Kriszny (ISKCON), w 1970 r. postanowił przyłączyć się do niego i stać się jego uczniem. Przyjął wówczas sanskryckie imię Siddhaswarupananda Paramahamsa. Po kilku latach doszło do konfliktu pomiędzy Butlerem a innymi uczniami guru. W 1976 r. Butler zmuszony został do opuszczenia ISKCON. W 1977 r. ogłosił się mistrzem i rozpoczął przyjmowanie własnych uczniów. Dla pozyskania autorytetu nazwał się Jagad Guru (nauczyciel świata). Założył również Instytut Wiedzy o Tożsamości "Misja Czaitanii" (Science of Identity Institute — Chaitanya Mission).
W swoim ruchu zbudował kult własnej osoby. Cieszy się czcią Posłańca Boga. Sam mówi o sobie: "Przebywający w naszych sercach Bóg objawia się zewnętrznie jako Mistrz Duchowy. Jedynie poprzez osobiste obcowanie i służenie Posłannikowi Boga możliwe jest poznanie Najwyższej Osoby Boga w sposób doskonały". Opiekunowie lokalnych ośrodków ruchu też żądają dla siebie "odpowiedniej" czci. Jak opisuje były członek organizacji "podczas spotkań w jednym z warszawskich ośrodków przewodniczący lubelskiego IWT siedział na wygodnej kanapie, my na podłodze; mówił, że nauczyciel powinien siedzieć wyżej od ucznia, a nie wolno było wyciągać nóg w jego stronę, ponieważ, jak to określił, była to "obraza"".

Jednym z najbliższych współpracowników Chrisa Butlera jest kalifornijczyk David Munci. W latach dziewięćdziesiątych często odwiedzał z wykładami Polskę i inne kraje postkomunistyczne, gdzie przy jego współudziale założono kilkanaście świątyń Misji Czaitanii. W Polsce Instytut Wiedzy o Tożsamości "Misja Czaitanii" został wpisany do rejestru Kościołów i związków wyznaniowych 29 listopada 1990 r. Jego główna siedziba mieści się w Lublinie.
Grupa werbuje nowych członków na wiele sposobów. Najczęstszym jest organizowanie w wybranych większych miastach Polski otwartych spotkań na przeróżne tematy nie zawsze związanych bezpośrednio z religią. Misja Czaitanii oferuje także darmowe lekcje medytacji, obejmujące wykłady, wegetariański poczęstunek, śpiewanie mantr. Polskie ośrodki ruchu, które znajdują się w Krakowie, Chorzowie, Opolu, Wrocławiu, Poznaniu, Warszawie i Kielcach podlegają Science of Identity Institute "Chaitanya Mission" z siedzibą główną w Stanach Zjednoczonych. IWT liczy w Polsce ok. 300 osób, w tym ok. 35 inicjowanych (po pierwszej inicjacji). Od 1996 roku IWT wydaje w Polsce miesięcznik "Haribol Polska".
Mantra przede wszystkim
Członków Misji Czaitanii obowiązuje ścisły wegetarianizm. Nie wolno im jeść nie tylko mięsa, ale także ryb i jajek. Zabronione są także używki: herbata, kawa, kakao, alkohol. Codziennie muszą intonować mantrę. Należy ją powtarzać minimum 1724 razy dziennie. Początkującemu praktyka ta może zabierać ok. czterech do pięciu godzin. Podczas różnych świąt i uroczystości, obowiązująca norma liczby powtórzonych mantr zwykle ulega podwojeniu. Poza mantrą "Hare Kriszna, Hare Kriszna, Kriszna Kriszna, Hare Hare, Hare Rama, Hare Rama, Rama Rama, Hare Hare", która jest wspólna dla Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Kriszny i Instytutu Wiedzy o Tożsamości "Misja Czaitanii", ten ostatni ma jeszcze dodatkową mantrę - "Haribol Nitai-Gaur, Nitai-Gaur Haribol, Gopala Govinda Rama Madana Mohana".

Doktryna Misji opiera się na Bhagawadgicie i pismach wedyjskich. Bhagawadgita (dosłownie "Pieśń Wzniosła") stanowi wstęp olbrzymiego eposu indyjskiego, uważanego za świętą księgę hinduizmu. Natomiast pisma wedyjskie to zbiór najstarszych hinduskich pism podzielonych na 3 części. Dwie pierwsze to pisma objawione, natomiast trzecia należy do przekazanych przez tradycję. Z wedy wywodzi się wiele mantr i modlitw (mantra to krótkie wyrażenie lub słowo powtarzane wielokrotnie celem oddania czci bogom).
Podstawę doktrynalną stanowi wiara w reinkarnację, czyli przeświadczenie, że dusza po śmierci człowieka powraca na ziemię, tylko w innym ciele. Toteż człowiek uważa się za "transcendentną cząstkę Boga" żyjącego w łańcuchu reinkarnacji. Cokolwiek osoba uczyni w życiu, będzie nagrodzona lub ukarana, albo w tym, albo w kolejnym wcieleniu. Dusza – jak twierdzą – nie jest materialnym ciałem, jedynie znajduje się wewnątrz różnych ciał. Z kolei ciało człowieka składa się z "ciała wulgarnego" – czyli mięśni, kości itd. oraz "ciała subtelnego" – czyli myśli, wiedzy, pragnień... Od tego jaką świadomość ma człowiek w momencie opuszczania swojego ciała w chwili śmierci zależy jakie ciało otrzyma w następnym wcieleniu. W ten sposób Guru tłumaczy przyczyny różnic między ludźmi, co do rasy, pozycji społecznej czy materialnej.
Aby móc wyjść z łańcucha inkarnacji (inkarnacja jest to wcielenie się ducha w ciało), czyli wyzwolić ducha z ciała potrzebna jest samorealizacja. Polega ona głównie na śpiewaniu mantry.
Codzienny rytuał oddawania czci Krisznie (arati), polegający na mantrowaniu, składaniu na ołtarzu kwiatów i kadzideł odbywa się w centrach ruchu lub przy prywatnych, domowych ołtarzykach.


UWAGA: Artykuł został napisany w roku 2002, stąd niektóre zawarte w nim informacje mogą już być nieaktualne.