Kiedy i jak poszczą Żydzi?

publikacja 01.12.2002 09:38

Tisha B'Av,, Post Estery, Post Pierworodnych...

Yom Kippur
Yom Kippur jest prawdopodobnie najważniejszym świętem żydowskiego roku. Wielu Żydów nie obchodzących innych świąt nie pracuje tego dnia, pości i/lub idzie do synagogi na nabożeństwo. Yom Kippur przypada na 10 dzień Tishri. To święto ustanowione zostało w Leviticusie 23:26.

Nazwa Yom Kippur oznacza "Dzień Odkupienia" i to właściwie wyjaśnia istotę tego święta. Jest to dzień ustanowiony w celu "zasmucenia duszy" i odpokutowania za grzechy upływającego roku. W Yom Kippur sąd zostaje zapieczętowany. Ten dzień jest właściwie ostatnią szansą na odwołanie lub zmianę sądu, aby okazać skruchę i poprawić się.

Yom Kippur odkupuje jedynie grzechy człowieka wobec Haszem. Aby naprawić i odkupić grzechy przeciw człowiekowi, musimy pojednać się z tymi, którym uczyniliśmy krzywdę, zadośćuczyniając za nie, jeżeli to jest możliwe. Musi się to jednak dokonać przed nadejściem Yom Kippur.

Yom Kippur jest postem ścisłym. Żadna praca nie może być wykonywana tego dnia. Wiadomym jest, że należy się tego dnia powstrzymywać od jedzenia i picia (nawet wody). Jest to post ścisły trwający 25 godzin. Zaczyna się on przed wschodem słońca w Yom Kippur, a kończy się po zapadnięciu nocy tego samego dnia. Talmud również określa dodatkowe restrykcje, które są mniej znane: zakazy mycia się i kąpieli, smarowania ciała (kosmetykami, dezodorantami etc.), noszenia skórzanej odzieży i butów (ortodoksyjni Żydzi zwyczajowo noszą płócienne koszulki pod ubraniami w Yom Kippur). Wszelkie kontakty seksualne są zakazane tego dnia.

Jak zwykle, każdy z tych nakazów może być uchylony, jeżeli zagraża życiu lub zdrowiu. W zasadzie, dzieci poniżej dziewiątego roku życia i kobiety w połogu (poczynając od dni porodu do trzeciego dnia po nim) mają zakaz postu, nawet jeżeli chcą go zachować. Starsze dzieci i kobiety od trzeciego do siódmego dnia po porodzie, mogą pościć, ale mogą post przerwać natychmiast, jeżeli poczują się gorzej. Ludzie cierpiący na inne przypadłości powinni się skonsultować z lekarzem i rabinem.

Większość czasu podczas tego święta spędza się w synagodze na modlitwie. W synagogach ortodoksyjnych nabożeństwa rozpoczynają się wcześnie rano (o 8 lub 9) i trwają do około 3 po południu. Potem na ogół wszyscy idą do domów na popołudniową drzemkę i wracają do synagogi o 5 lub 6 wieczorem. Nabożeństwa trwają do późnych godzin wieczornych, aż do zapadnięcia nocy. Kończą się wraz z początkiem nocy zadęciem tekiah gedolah, długim dęciem w Shofar.
Zwyczajowo w Yom Kippur ubieramy się na biało, co symbolizuje czystość i wzywa do pamiętania o obietnicy, że nasze grzechy mają być wybielone i stać się białe jak śnieg (Is 1:8). Niektórzy ludzie odziewają się w płótno żałobne, w którym grzebie się zmarłych.

Tisha B'Av
Tisha B'Av, post dziewiątego Av, jest dniem żałoby ku upamiętnieniu wielu tragedii, jakie dotknęły naród żydowski, z których wiele wydarzyło się właśnie tego dnia.
Tisha B'Av oznacza "dziewiąty (dzień) Av". Zwykle przypada w sierpniu. Tisha B'Av przede wszystkim upamiętnia zniszczenie pierwszej i drugiej Świątyni, które zostały zburzone dziewiątego dnia Av (pierwsza przez Babilończyków w 586 przed naszą erą, a druga przez Rzymian w 70 roku naszej ery).
Chociaż święto to przede wszystkim miało upamiętniać zniszczenie Świątyń, właściwe jest również rozpamiętywanie tego dnia wielu innych tragedii narodu żydowskiego, które przypadają właśnie na ten dzień, szczególnie zaś wygnanie Żydów z Hiszpanii w roku 1492.
Tisha B'Av stanowi punkt kulminacyjny trzytygodniowego okresu narastającej żałoby rozpoczynającej się postem 17 dnia Tammuz, upamiętniającego pierwszy wyłom w murach Jerozolimy przed zniszczeniem pierwszej Świątyni. W tym czasie zakazane są śluby i inne zabawy, a ludzie wstrzymują się od obcinania włosów. Od pierwszego do dziewiątego Av zwyczajowo wstrzymujemy się również od spożywania mięsa i picia wina (z wyjątkiem Szabasu). Nie nosimy także nowych ubrań.

 

Zakazy związane z Tisha B'Av są zbliżone do tych z Yom Kippur: powstrzymywać się od jedzenia i picia (nawet wody), mycia, kąpieli, golenia, używania kosmetyków i noszenia skórzanego obuwia; jak również zachowywać wstrzemięźliwość seksualną. Należy studiować Torę. Praca w zwykłym znaczeniu tego słowa jest zakazana. Ludzie chorzy nie muszą tego dnia przestrzegać postu.

Praktykuje się wiele obyczajów żałobnych: ludzie powstrzymują się od śmiechu i uśmiechania się, jak również beztroskich, bezzasadnych rozmów oraz siadają na niskich stołkach.
W synagodze czyta się Księgę Lamentacji i odmawia modlitwy żałobne. Arkę, miejsce gdzie przechowuje się Torę, owija się ciemną tkaniną.

Pomniejsze posty
W kalendarzu żydowskim jest pięć pomniejszych postów. Z jednym wyjątkiem wszystkie one zostały ustanowione przez Mędrców, aby upamiętnić narodową tragedię. Posty pomniejsze (to jest wszystkie poza Yom Kippur i Tisha B'Av) trwają od świtu do zmierzchu i jeżeli ktoś specjalnie wstał przed świtem, może zjeść śniadanie. Z wielką wyrozumiałością traktuje się osoby, które mają zdrowotne lub inne przeciwwskazania co do poszczenia. Jeżeli post wypada w Szabas, przesuwa się go na niedzielę.
Trzy z tych pięciu postów upamiętniają wydarzenia, które doprowadziły do upadku dobrobytu w pierwszym państwie i zniszczenia pierwszej Świątyni, które upamiętnia wielki post Tisha B'Av.
Poniżej podajemy listę pomniejszych postów wymaganych przez prawo żydowskie, daty ich obchodzenia i wydarzenia, które upamiętniają.

Post Gedaliah, przypadający trzeciego dnia miesiąca Tishri, upamiętnia zabicie żydowskiego gubernatora Izraela, punkt krytyczny w dziejach upadku pierwszego państwa.

Post Tevet, dziesiątego dnia Tevet, jest początkiem oblężenia Jerozolimy. Został ustanowiony dniem pamięci ku czci sześciu milionów Żydów, którzy zginęli podczas Holocaustu.

Post Estery, trzynastego dnia Adar, upamiętnia trzy dni, podczas których Estera pościła zanim wystąpiła przed królem. Post ten z kolei związany jest z Purimem. Jeżeli 13 Adar przypada na piątek lub sobotę, przenosi się go na poprzedzający je czwartek, ponieważ nie może zostać przesunięty dzień do przodu (przypadałby wtedy w Purim). W przededniu święta Purim przyjęło się pościć tak jak na prośbę Estery, pościli wszyscy Żydzi Imperium Perskiego. Chodziło o ubłaganie Najwyższego, aby zmiłował się nad Żydami i uchronił ich przed surową karą. Pościła również sama Estera przed złożeniem wizyty królowi perskiemu, kiedy to miała wstawić się za swoim narodem. Jeśli post przypada na szabat, przekłada się go na czwartek. W odróżnieniu od postu w Jom Kipur i Tisza be Aw post ten zaczyna się rano, a nie w wieczór poprzedzający święto. W dniu Postu Estery przyjęło się wypełniać nakaz przypominający o "połowie szekla" z czasów Świątyni: w synagogach stawia się w tym celu talerzyki, na które wierni kładą po trzy monety.

Post Pierworodnych, czternastego Nissan, jest postem przestrzeganym jedynie przez pierworodnych płci męskiej. Upamiętnia on fakt, że pierworodni Żydzi zostali uratowani z plagi pierworodnych w Egipcie (ostatnia plaga egipska). Obchodzi się go w dzień poprzedzający Pesah.

Post Tammuz, siedemnastego Tammuz, jest dniem w którym mury Jerozolimy zostały naruszone.

Więcej o postach w judaizmie

(Za stroną Judaism 101)