Rastafarianie: Prorocy reggae

publikacja 28.10.2002 13:59

Niektóre subkultury młodzieżowe zawierają elementy religijne. Taką właśnie grupą są rastafarianie. Mimo dość mało atrakcyjnej dla Europejczyków ideologii są popularni. Zawdzięczają to muzyce reggae, nieodłącznie związanej z rastafarianizmem.

Marcus Garvey, założyciel ruchu. Zdjęcie z 1920 r.Rastafarianizm wywodzi się z Jamajki. Na tę właśnie wyspę na Morzu Karaibskim przywieziono w XIX wieku tak wielu czarnych niewolników, że obecnie Murzyni stanowią 76 procent ludności tego 2,5-milionowego kraju. Na początku XX wieku Marcus Garvey (1887-1940) założył organizację "Powrót do Afryki" (Back to Africa), której celem było umożliwienie czarnym mieszkańcom Jamajki powrotu do ojczyzny. Głosił nadejście czarnego króla, który zrealizuje tę ideę.

W 1928 roku, gdy popularność idei Garveya stawała się coraz większa, w Etiopii doszedł do władzy książę Ras Tafari Makonnen. W 1930 ogłosił się cesarzem i przybrał imię Hajle Sellasje. Rządził przez prawie pół wieku "twardą ręką". Był chrześcijaninem obrządku koptyjskiego. Podkreślał zawsze, że jest spokrewniony z biblijnym Dawidem i królową Sabą. Zwolennicy Garveya na Jamajce uznali go za mesjasza, który zrealizuje ich marzenia. Właśnie od jego imienia pochodzi nazwa "rastafarianizm".Cesarz Hajle Sellasje I

Ras Tafari to Mesjasz
Rastafarianizm jako ruch społeczno-religijny ukształtował się na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku. Ideologia rastafarian opiera się na Biblii interpretowanej jednak inaczej niż czyni to teologia. Lud Izraela to Czarni, uprowadzeni do Nowego Świata. Ras Tafari to Mesjasz. Słowo Rastafari składa się z dwóch innych wyrazów: ras – oznaczającego głowę oraz tafari – stworzyciela.
Rastafarianie głoszą, że należy wieść proste życie i czcić Jahwe – Jah, który kocha wszystkich ludzi i pragnie, aby każdy został zbawiony. Wszyscy rasta są zjednoczeni z Jahwe i wszyscy są równi. Jednak Ras Tafari jest przywódcą.
Główny elementem religii jest wiara w walkę dobra ze złem (zło symbolizuje Babilon, a dobro Syjon). Babilon często jest utożsamiany ze światem Białych. Rastafarianie wierzą w przyszłość, w której Babilon upadnie i zostanie zwyciężony przez Syjon – nastanie świat szczęścia, sprawiedliwości, wolności, tolerancji, pokoju, i miłości – Jeruzalem. Twierdzą, że ta walka odbywa się w każdym człowieku.

Galabije, dredy i marihuana
Rastafarianie głoszą równość wszystkich ludzi; ich zdaniem powinny zostać zniesione wszelkie różnice klasowe i rasowe, protestują przeciwko wszelkim formom zniewolenia człowieka. Pragną, aby ludzie żyli w poczuciu braterskiej wspólnoty. Rastafarianie żyją w małych wspólnotach, podobnych nieco do pierwszych gmin chrześcijańskich. Małe społeczności są pozbawione hierarchii i oparte na więzi bezpośredniej typu wspólnotowego.
Strój rastafarian ma być zrobiony z surowców naturalnych i podkreślać związki z Afryką. Charakterystyczne są tzw. galabije czyli długie szerokie okrycia podobne do tych, jakie noszą Arabowie. Uzupełnieniem stroju są tzw. dredy (dreadlocks) czyli długie, skręcone w wąskie pasma (nie splecione) włosy, których się nie rozczesuje. Na stroju pojawiły się zestawienia trzech kolorów: czerwonego, żółtego, zielonego, które były barwami z flagi Etiopii oraz z flagi Organizacji Jedności Afryki. Poszczególne kolory symbolizują: zielony – ziemię, ląd afrykański, którego spokój zniszczyła kolonizacja; żółty – złoto zagarnięte przez kolonistów; czerwony – krew, która została przelana podczas walk z najeźdźcami.
Ważną rolę w ich religii odgrywa dieta. Uważają, że czysta żywność to ta wyprodukowana przez nich samych, ale nie może być ona przetwarzana przemysłowo ani konserwowana. Najbardziej konsekwentni rastafarianie stosują dietę I-Tal. Zabrania ona palić tytoniu, pić alkoholu, jeść mięsa ani używać wielu przypraw (np. soli). Palą natomiast marihuanę.
Dieta dotycząca mięsa jest różnie rozumiana. Niektórzy rastafarianie ograniczają się do rezygnacji z mięsa wieprzowego.
Nośnikiem ideologii rastafarian stała się muzyka reagge. Powstała ona z połączenia muzyki jamajskiej z amerykańskim, murzyńskim soulem i elementami bluesa. Piosenki reggae mówią o walce, miłości i nawiązują do początków biblijnych.
Ruch został rozpropagowany i zdobył ogromną rzeszę sympatyków m.in. za sprawą słynnego muzyka i poety reggae – Boba Marleya, nazywanego często prorokiem rasta.
Bob MarleyRude Boys
W latach czterdziestych ruch Rastafari zaczął przybierać mistyczny wymiar – szczególnie w krajach Ameryki Łacińskiej oraz w basenie Morza Karaibskiego. Na Jamajce zaczęli pojawiać się tzw. Rude Boys – rastafarianie ze wsi skuszeni możliwością szybkiego zarobku w stolicy Jamajki – Kingston. Szybki przyrost liczby mieszkańców stolicy spowodował jednak wielkie bezrobocie. Nowo przybyli zakładali slumsy na obrzeżach miasta – w ten sposób powstawały dzielnice biedy: Tivoli Gardens, Trench Town Rock, Ghost Town, Jones Town, Denham Town. Rude Boys postrzegani byli jako margines społeczny. Policja likwidowała ich komuny.
W latach siedemdziesiątych wśród Rude Boys dokonał się podział – część z nich zamieszkała na wzgórzach Blue Mountains. Tam uprawiali zioła i tworzyli muzykę reggae. Popularność tej muzyki sprawiła, że rastafarianizm stał się modny. Rastafarian zaczęto uważać za szamanów lub proroków.
W środowiskach czarnej młodzieży zamieszkującej duże miasta Europy Zachodniej, Ameryki Północnej, Australii i Nowej Zelandii rastafarianizm stał się szczególnie widoczny pod koniec lat siedemdziesiątych i we wczesnych latach osiemdziesiątych. Do Polski ruch przywędrował wraz z popularyzacją muzyki reggae w latach siedemdziesiątych. Jego członkowie nie przykładali jednak większej wagi do symboliki i ideologii prawdziwych rastafarian, skupiając się przede wszystkim na idei pacyfizmu, słuchaniu muzyki reggae i paleniu marihuany.
Powstało wiele organizacji związanych z Ruchem Rastafarian. Wśród nich znalazły się m.in.: The Universal Black Improvement Organisation, The People’s Democratic Party, The Twelve Tribes of Israel oraz The Ethiopian World Federation. Ze względu na brak scentralizowanej organizacji lub hierarchii, liczbę rastafarian trudno jest precyzyjnie określić.