Rosz ha-Szana: Żydowski Nowy Rok

publikacja 04.12.2002 17:31

Rosz ha-Szana (Roszeszone) to Nowy Rok. Dni świąteczne, wolne od pracy, które należy uczcić wspominając dzieło stworzenia świata. Tego dnia Najwyższy Sędzia - Bóg zapisuje dobrych ludzi do księgi życia, a złych do księgi śmierci, wyrok na osoby przeciętne zawiesza się do Jom Kipur. W synagodze dmie się w róg. Obowiązkiem każdego Żyda jest wysłuchanie tego dźwięku.

Rosz ha-Szana (w Polsce zwane także Świętem Trąbek, czy Trąbkami) rozpoczyna czas oczyszczenia, który trwa aż do Jom Kipur. Przed Jom Kipur Żydzi przepraszają tych, wobec których zawinili i proszą ich o wybaczenie. W Rosz ha-Szana odbywa się ceremonia zwana taszlich, nawiązująca do fragmentu z Księgi Micheasza 7,19: "Znowu zmiłuje się nad nami, zmyje nasze winy, wrzuci do głębin morskich wszystkie nasze grzechy". Żydzi udają się nad wodę, gdzie wyrzucają okruchy z kieszeni wypowiadając te słowa.

Przygotowania
Cztery jesienne święta tworzą dwudziestotrzydniowy cykl. Jego początkiem jest Rosz ha-Szana rozpoczynające dziesięć Strasznych Dni, które są czasem skruchy. Uroczysty post w Jom Kippur, Dzień Pokuty zamyka tych dziesięć dni. Sukkot, celebracja zebranych plonów wypada dokładnie po Jom Kippur. Święto to trwa osiem dni a kończy je Simchat Tora, dzień radości Tory. Traktowanie tego cyklu jako całość, a nie jako mechaniczne przestrzeganie poszczególnych świąt sprawia, że możemy wspaniale przygotować się na cały nowy rok.

Przez trzydzieści dni hebrajskiego miesiąca Elul, Żydzi przygotowują się do zbliżających się świąt. Wysyłają kartki z życzeniami "Aby zapisany był Tobie dobry rok". Proszą o przebaczenie wszystkich, których mogli skrzywdzić, nawet zupełnie nieświadomie. Modląc się co rano myślą o swoim zachowaniu w minionym roku i o złych rzeczach, które zrobili swoim przyjaciołom i krewnym. Każdego ranka, tego wyjątkowego miesiąca słucha się dźwięku shofaru, rogu barana. Dźwięk ten przypomina nam o zbliżającym się świętym i wyjątkowym czasie.

Kiedy kończy się Elul, nadchodzi miesiąc Tishri. Pierwsze dziesięć dni tego miesiąca nazywane są Strasznymi Dniami, są one najważniejsze w całym żydowskim roku. Ostatnim z tych dni jest Jom Kippur, Dzień Pokuty. Dni między Rosz ha-Szana i Jom Kippur nazywa się Dniami Skruchy.

Rozpocznijmy dobrze nowy rok!
Rosz ha-Szana jest czasem, w którym obchodzimy początek nowego roku i żeby powitać go właściwie niezbędne są nam pewne rzeczy:

-okrągła chała i okrycie na nią
-jabłko i miód, oraz wybrane okrągłe owoce
-dwie świece
-kielich na Kidusz
-Mahzor, modlitewnik na święta
-wyjątkowe owoce na noworoczne Szehehijanu
-świeże kwiaty na świąteczny stół

Leszana towa umetukah
Zaczynając w Rosz ha-Szana i kontynuując przez pozostałe dni, witając kogoś lub żegnając się mówimy specjalne błogosławieństwo: "Szana towah tikatewu, leszana towa umetukah - Abyś był zapisany na dobry (słodki) rok."

Wieczorny posiłek jest poprzedzony Kiduszem na Rosz ha-Szana, który powiedziany jest nad winem i jest uroczystym, religijnym toastem chwalącym święty dzień. Dwie chały, tradycyjnie zwinięte w koło (czasami dodaje się rodzynki), umieszcza się na stole. Zwyczajem jest zanurzanie kawałka chały i jabłka w miodzie, co symbolizuje słodycz Nowego Roku, przed zjedzeniem wspólnie mówi się: NIECH BĘDZIE TWOJĄ WOLĄ DANIE NAM SZCZĘŚLIWEGO, PRZYJEMNEGO I SŁODKIEGO ROKU."

Pierwszej nocy, po Kiduszu i Hamoci zwyczajowo zanurza się jabłko w miodzie. Po zjedzeniu jabłka i miodu mówi się następujące słowa: "Niech będzie Twoją wolą, Boże i Boże naszych ojców, danie nam dobrego i słodkiego roku."

Drugiej nocy, zwyczajem jest zjedzenie nowego owocu - nie jedzonego jeszcze o tej porze roku - i powiedzenie nad nim błogosławieństwa. Wiele osób dołącza do posiłku jabłko z miodem jako znak nadziei i osłody nowego roku. Jabłko oprócz bycia najważniejszym owocem tej pory, symbolizuje jeszcze Szehine - Boską Obecność - często opisywaną w literaturze kabalistycznej jako jabłoń.

Chała przygotowywana jest tak samo jak na Szabat - jednak te chały zazwyczaj są okrągłe, gdyż symbolizują koronę - w nawiązaniu do motywu królestwa, który często pojawia się w tym czasie.

Nasi uczeni mówią nam: Simmana Milsah - każdy symbol ma znaczenie. Tradycyjnie, jedząc w Rosz ha-Szana potrawy symbolizujące życie, wpływamy na Boską decyzję o nadaniu nam pomyślnego nowego roku. Każdej nocy w Rosz ha-Szana, zaraz po Kiduszu wykonujemy następujące czynności:

Chała i miód - Zanurzamy chałę, tę którą dostaliśmy na Hamoci, w miodzie. Oznacza to nadzieję słodkiego nowego roku.

Jabłko i miód - Zanurzamy jabłko w miodzie mówimy Boray Pri Haetz, zjadamy kawałek i mówimy: "Jehi racon szetchadesz olanu szana towa umesuka - Niech będzie Twoją wolą wprowadzić nas w dobry i słodki rok".

Modlitwy na Rosz Haszana
Błogosławiony bądź, Nasz Panie, Królu wszechświata, Który dajesz nam życie, chronisz nas i pozwalasz nam doczekać tej pory."

Baruch ata Adonai, eloheinu melech haolam szehehejanu, wekimanu, wehigianu lazman haze.

Kidusz i błogosławieństwo nad chlebem jest powiedziane przed jedzeniem jabłka zanurzonego w miodzie. "Błogosławiony bądź, Panie, nasz Boże, Królu wszechświata, Który stworzyłeś owoce drzewa.

Baruch ata Adonai eloheinu melech haolam bore pri haec.

Następna część powiedziana jest po zjedzeniu jabłka z miodem: "Niech będzie Twoją wolą, Panie nasz Boże, i Boże naszych ojców, danie nam szczęśliwego i słodkiego roku."

Jehi racon milfanecha Adonai eloheinu welohej awotejnu szetehadesz alejnu szana towa umetuka.

Informacje za stroną Fundacji Ronalda S. Laudera