Księgi hinduizmu

publikacja 06.02.2003 12:04

Bhagawadgita – „Pieśń Niebiańska”, Upanisady, Wedy

Księgi hinduizmu

Bhagawadgita

, „Pieśń Pana", to Biblia Indii i najbardziej znana księga tamtejszej literatury religijnej, jest rozmową między bogiem Krsną a jego wiernym Arjuną. Włączona do szóstej księgi Mahabhharata, jednej z wielkich epopei, uważana jest za święty dokument, stanowiący „Ewangelię Krsny", trzeciego z wielkich bogów bbakti, który objawia się jako Pan najwyższy, Bhagawan, i dyktuje, jaki sposób postępowania powinien przyjąć jego wierny, bbakta Arjuną.
Gita porządkuje i nadaje nowy kierunek wcześniejszym naukom mistyków, tworząc z nich zgodną syntezę. Ukazuje pierwszą płaszczyznę zbawienia, karmamaga, czyli drogę uczynków, lecz chce przezwyciężyć ją, nauczając za pośrednictwem Krsny o uczynku wypełnionym zgodnie z obowiązkiem (dharma), nie spodziewając się rekompensaty. Mówi o drodze poznania zapowiedzianej w Upanisadach, lecz przekształca ją, prowadząc wiernego w stronę Bhagawana, boskiej istoty wyższej od Brahmana. Jako podstawową głosi dl pobożności i miłości, bhaktimarga, drogę zawierzenia się Krsnie osobowemu bogu. Człowiek może działać, lecz czyni to zawsze w odniesieniu do Krsny, będącego stwórcą świata, k także położy kres jego cyklowi.
Objawienie Gity mieści się w świecie mitycznym epopei, która wprowadza na scenę walkę. W takim kontekście naucza ona o zbawieniu człowieka, które dokonuje się poprzez posłuszeństwo, które bhakta okazuje Bhagawanowi, przez! bożność wyrażaną wobec Krsny. Dla kogoś, kto swoją miłością oddaje się Krsnie i całe działanie powierza swemu bogu kołowrót samsary w końcu zatrzymuje. Następuje wyjście z cyklu kolejnych narodzin dzięki psychologicznej pomocy Bhagawana, który wspiera wysiłki człowieka, usuwa zasłonę iluzji i objawia się swemu wieś mu. Tak przedstawiają się ścisłe ramy hinduizmu.

BHAGAWADITA

Pan mówi:
VI, 47. A za najdoskonalszego z wszystkich joginów uważam tego, kto - sercem złączony ze mną - kocha mnie, pełen wiary.
VIII, 5. Kto wyzwalając się z [więzów] data odchodzi, lecz w ostatniej chwili pamięta o mnie, ten przybywa do mego stanu bytu, co do tego nie ma wątpliwości.
VIII, 7. Dlatego zawsze myśl o mnie i walcz! Bo jeśli na mnie skupisz twój umyśl i rozum, z całą pewnością przybędziesz do mnie.
XII, 6-7. Ci natomiast, którzy wszelkie uczynki składają we mnie, i mnie uważają za najwyższe dobro, którzy mnie jednego czynią przedmiotem medytacji i [przez to] oddają mi cześć, tych ja już wkrótce uratuję z oceanu powracającej wciąż śmieci.


Materiały o hinduizmie pochodzą z opublikowanej przez Wydawnictwo WAM książki "Hinduizm", której autorem jest Julien Ries. Książka ukazała się w serii "Religie ludzkości".

Upanisady

Upa ni sad— „usiąść obok". Każda z Upanisad zawiera naukę inicjacyjną udzielaną przez jakiegoś guru. Pierwsze z nich zostały spisane między 800 a 600 rokiem przed Chr. Przekazują one tajemną wiedzę o naturze ofiary, bóstwie, kosmosie, życiu i śmierci, drodze zbawienia, którą osiąga się przez gnozę (wewnętrzne poznanie). Pojawiają się nowe nauki. Mówi się o Bramanie, który na wyższym poziomie jest Absolutem i prowadzi do boskiej osoby, Brama. Atman Jest odwieczną i nieśmiertelną zasadą, która ożywia jednostkę. W Upanisadach atman ma za zadanie wyzwolić się z ciała i osiągnąć doskonałe utożsamienie się z Bramanem, co prowadzi go do zbawienia (moksa). Samsara w przeciwieństwie do moksa jest przejściem od jednej egzystencji do drugiej. Karman jest to niezwyciężona siła, która każe narodzić się na nowo w celu zebrania owoców własnych czynów, które są podstawą otrzymania nagrody. Transmigracja trwać będzie tak długo, dopóki nie wyczerpie się siła karmana.
Brahmanizm (braminizm) związany z Upanisadami kładł nacisk na dwojaką naukę: z jednej strony brahman-atman, czyli zbawienie przez próbę utożsamienia się z Brahmanem w doświadczeniu ekstazy; z drugiej strony karman-samsara, to znaczy wpływ uczynków na łańcuch istnień oraz na wyzwolenie i zbawienie. Atman czyni z człowieka istotę nieśmiertelną, która w doświadczeniu ekstazy powinna dojść do Brahmana. Człowiek pozostaje wolny, gdy chodzi o jego własne czyny, zaś jego przyszłe życie zależy od wyborów, jakich dokonuje, ponieważ każdy dobry czyn warunkuje zbawienie. Jeśli człowiek działa zgodnie z dharma, wówczas przekształca świat. W ten sposób Upanisady wypracowały etykę odpowiedzialności. Ekstaza wyczerpuje moc karmana, zatrzymując transmigrację i dokonuje połączenia atmana z Brahmanem. Tak człowiek wchodzi w boską rzeczywistość.

Wedy

Starożytne księgi zwane Wedami, święte księgi hinduizmu, których nauka ukazuje etyczne zasady, prowadzi do mądrości nieskrępowanej kulturowymi, czy religijnymi dogmatami. Wiedza Wedyjska przekazywana była z Mistrza do Ucznia w procesie osobistego, bezpośredniego przekazu tysiące lat przed tym jak została spisana w księgach.

Wedyjskie pisma święte same opisują swoje pochodzenie , opisują się jako apauruseya, co oznacza , że nie pochodzą od żadnej materialnie uwarunkowanej osoby , lecz od Najwyższego ( a więc ze źródła transcendentalnego w stosunku do ziemskiego dualizmu ). Na początku stworzenia wiedza wedyjska została przekazana Brahmie . Brahma z kolei pouczał Naradę , którego nauki pojawiają się w całej literaturze wedyjskiej.

Wiedza wedyjska uważana jest za wieczną , ale ponieważ materialny kosmos ulega ciągłym zmianom , nauki wedyjskie wymagają ciągłego potwierdzenia . Chociaż materialny kosmos jest także uznawany za wieczny , to jednak pochodzi on przez etapy stworzenia , utrzymywania i zniszczenia . Dawniej Wedy były przekazywane ustnie , ale potem mędrzec Vyasadeva zapisał je wszystkie dla przyszłych pokoleń .

Wedyjski sposób zdobywania wiedzy

W pismach wedyjskich widzimy bardzo silne powiązanie pomiędzy substancją wiedzy wedyjskiej , a środkami, za pomocą których ją otrzymujemy ( moglibyśmy powiedzieć , między przekazem , a środkiem przekazu ). W przeciwieństwie do zachodnich koncepcji , z trzech możliwych procesów zdobywana wiedzy , epistemologia wedyjska daje pierwszeństwo procesowi zwanemu śabda ( tj. słuchanie literatury wedyjskiej ).

Pierwszy proces , pratyaksa ( empiryczne , zmysłowe poznanie ), wymaga poprawek z zewnętrznych źródeł. Na przykład naszym oczom Słońce może wydawać się nie większe od monety , ale z naukowych obliczeń dowiadujemy się , że nasze zmysły wprowadzają nas w błąd – jest ono bowiem wiele razy większe niż ziemia.

Drugi proces zdobywania wiedzy , anumana ( teorie oparte na dowodach ) , nie może dać wiedzy o tym , co znajduje się poza sferą dowodów. Teoria Darwina , oraz większa część archeologii i antropologii opierają się na takich indukcyjnych przypuszczeniach ( „Mogło być tak, albo mogło być tak” ). Według Wed sama anumana nie może doprowadzić do wiedzy doskonałej. Wedy twierdzą , że w sposób eksperymentalny nie można poznać przedmiotów znajdujących się poza naturą materialną. Dlatego przedmioty te nazywają się acintya . Tego , co jest acintya nie można poznać przez spekulację czy dowodzenie , lecz jedynie poprzez śabda , tzn. proces słuchania literatury wedyjskiej.

Zatem ten trzeci proces zdobywania wiedzy , śabda , uważany jest za najbardziej wiarygodny i za najważniejszy. Bowiem jeśli ludzie są ograniczeni i niedoskonali, to ich postrzeganie , teorie , spekulacje nie mogą być doskonałe . Według Wed cała wiedza , z wyjątkiem śabda , posiada cztery rodzaje wad . Po pierwsze , bez względu na to jak inteligentny i dokładny ktoś by nie był , Wedy zapewniają , że nie może się on ustrzec od popełniania błędów – „ mylić się jest rzeczą ludzką”. Po drugie, człowiek ulega złudzeniom. Na przykład śastry podają, że każda materialnie uwarunkowana istota ulega iluzji , utożsamiając się z tym ciałem . Bez względu na to jaką ma się pozycję w tym świecie , ulega się iluzji jeśli się myśli o sobie w kategoriach narodowości , religii, rasy czy rodziny ( według Wed pierwszy krok w kierunku transcendentalnej wiedzy polega na zrozumieniu , że nasza tożsamość znajduje się poza tym tymczasowym , materialnym ciałem). Po trzecie , każdy ma ograniczone czy też nie doskonałe zmysły . Na przykład człowiek , który ośmiela się pouczać innych , mimo, że sam ma wiele wad , w rzeczywistości okłamuje , ponieważ jego wiedza jest niedoskonała .
 

Wiedza wedyjska jest śabda , tzn. jest wiedzą otrzymywaną przez słuchanie wyższego autorytetu i dlatego uważana jest za doskonałą . Indyjski uczony Mysore Hiriyanna pisze : „ Wedanta nigdy nie uważa rozumu za coś zbędnego , a same Upanisady są pełne argumentów . Kwestionuje się natomiast wartość rozumu w sprawach, które nie wchodzą w jego zakres”. Zacytować tu można przykład : jeśli dziecko chce wiedzieć , kto jest jego ojcem, powinno zapytać swojej matki . Może oczywiście dokonać przeglądu wszystkich mężczyzn , ale o wiele prościej jest spytać o to swą matkę , która jest naturalnym autorytetem. Innymi słowy, jeśli ktoś potrafi zaakceptować informacje podane przez autorytet , nie musi zadawać sobie trudu i prowadzić dodatkowych badań . Metoda śabda , w której przyjmujemy autorytet, jest konieczna, gdy badamy rzeczy znajdujące się poza sferą zmysłów i rozumu . Możemy zauważyć , że w koncepcji wedyjskiej autorytet nie niesie ze sobą żadnych negatywnych skojarzeń w zachodnim stylu. Nie oznacz on dyktatora , lecz tego , który dostarcza najistotniejszą wiedzę. Na przykład sam Szekspir jest naturalnie autorytetem par exellence jeśli chodzi o dzieła Williama Szekspira .

Otrzymanie wiedzy poprzez słuchanie autorytetu jest wedyjskim standardem. Podczas gdy materialna wiedza obejmuje rzeczy znajdujące się w obrębie materialnego wszechświata , wiedza transcendentalna obejmuje rzeczy znajdujące się poza tym wszechświatem. Wedy wskazują najwyższą , pierwotną prawdę , niepoznawalną ani poprzez bezpośrednią percepcję ( pratyaksa ) , ani przez metodę indukcyjną ( anumana ) . Zdobywając transcendentalną wiedze dzięki słuchaniu autorytetu, osiąga się pełnię satysfakcji i szczęścia , wznosząc się poza dualizm materialnego świata. Z drugiej strony , jeśli się jest zwolennikiem tradycji empirycznej , dochodzi do tego , że wszystko , co znajduje się poza percepcją zmysłów i indukcją jest jedynie wiarą , dogmatem albo intuicją . W konkluzji , tak jak stwierdza A. B. Keith : „Taka wiedza , ponieważ nie jest empiryczna , jest bez znaczenia i nie powinno się jej nazywać wiedzą”.

Filozofowie wedyjscy twierdzą , że śabda ( słuchanie autorytetu ) otwiera królestwo wiedzy znajdujące się ponad metodologią naukową. Utrzymują oni , że śabda to jedyny proces , przez który możemy poznać to, co jest niepoznawalne dla nas w naszym obecnym , uwarunkowanym stanie . Aby poznać swego ojca , dziecko nie ma innego wyjścia niż zapytać o to swej matki . Nie jest to sprawa wiary , dogmatu czy uczucia – po prostu jest to słuchanie kogoś , kto wie. Jeśli potrafimy uczyć się od kogoś , kto otrzymał doskonałą wiedzę , to możemy też wtedy uwolnić się od wszelkiego cierpienia . „ Spróbuj poznać prawdę udając się do mistrza duchowego” – nakazuje Gita (4.34) – „Pytaj go z pokora i służ mu . Ta samorealizowana dusza potrafi dać ci wiedzę , gdyż sama dojrzała prawdę”. W tradycji wedyjskiej tylko taka osoba , która „dojrzała prawdę” , może być idealnym nauczycielem , guru. Ponadto Mundaka Upanisad (1.2.12.) mówi , że szczery uczeń pragnący zdobyć transcendentalną wiedzę i osiągnąć oświecenie , powinien udać się do idealnego guru.