Dobiega końca ramadan, muzułmański miesiąc postu. Pierwszego października wyznawcy islamu rozpoczną trzydniowe obchody Id al-Fitr, święta Zakończenia (dosłownie „łamania”) Postu. W naszym cyklu mówiliśmy już i o poście w islamie, i o znaczeniu ramadanu. Przypomnijmy tylko, że chodzi o dziewiąty miesiąc w islamskim kalendarzu, podczas którego muzułmanie poszczą na pamiątkę objawienia Koranu i rozpoczęcia misji Mahometa. W praktyce oznacza to wstrzymywanie się od spożywania pokarmów, picia, palenia papierosów i odbywania stosunków seksualnych od wschodu do zachodu słońca. Post nie obowiązuje w nocy, a w święta jest nawet zabroniony. W świąteczne dni należy wielbić Boga i z wdzięcznością rozkoszować się Jego darami (m.in. szczególnie na tę okazję przygotowanymi pokarmami). Do ważnych elementów świętowania należą wspólna modlitwa rytualna, odwiedziny krewnych i przyjaciół oraz ofiara na biednych i potrzebujących. W tych dniach muzułmanie obdarowują się nawzajem prezentami i składają sobie życzenia.

Począwszy od 1967 roku życzenia na zakończenie ramadanu muzułmanie otrzymują również z Watykanu. Przesłania te nawiązują do elementów wiary i wzajemnej współpracy oraz wspólnego obu religiom systemu wartości. Zdecydowana większość wyznawców islamu przyjmuje przesłanie jako wyraz serdeczności i szacunku ze strony Kościoła katolickiego. Kontynuując ponad czterdziestoletnią tradycję, także w tym roku – do życzeń dołączono refleksję nad ważnym zagadnieniem. Temat tegorocznego orędzia brzmi: „Chrześcijanie i muzułmanie: wspólnie na rzecz godności rodziny”. Podkreślając znaczenie rodziny i szacunek, jakim darzą ją wyznawcy obu religii, autorzy przypominają, że rodzina jest rzeczywiście „pierwszą szkołą” i „podstawową komórką społeczeństwa”. Pielęgnuje bowiem i przekazuje następnym pokoleniom tak wielkie wartości, jak: miłość, życie, gościnność i szacunek dla drugiej osoby, niezależnie od istniejących różnic.

Jak wspomniano, przesłanie zawiera przede wszystkim życzenia z okazji święta zakończenia postu. Jest ono również przypomnieniem o odpowiedzialności, jaką chrześcijanie i muzułmanie ponoszą bezpośrednio za rodzinę, a pośrednio także za przyszłość ludzkości. Płynące z Watykanu słowa są także apelem do wyznawców obu religii o połączenie sił i zmagań w walce o godność i należyte miejsce rodziny we współczesnym świecie.

Cały dokument składa się z siedmiu krótkich punktów. Jego sygnatariusze, a więc przewodniczący Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego, Jean-Louis Tauran i sekretarz arcybiskup Pier Luigi Celata, nazywają adresatów przesłania przyjaciółmi. Już we wstępie zapewniają muzułmanów o bliskości tych chrześcijan, którzy wraz z nimi dzielili czas refleksji i postu oraz uczestniczyli w ich rodzinnym świętowaniu. Chodzi tu przede wszystkim o tzw. iftar, a więc spożyty po zachodzie słońca posiłek, na który muzułmanie często zapraszają swoich znajomych i przyjaciół. W ten sposób, jak głosi przesłanie, umocniły się między wyznawcami obu religii więzi przyjaźni, a dialog stał się rzeczywistością.
W centrum orędzia (nr 3) znajduje się fragment z 47 numeru Konstytucji duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym, Gaudium et spes, mówiący o wspólnocie małżeńskiej i rodzinnej. Cytat z soborowego dokumentu stanowi dla autorów okazję do podkreślenia roli, jaką w rozwoju osoby i całych społeczeństw odgrywa zdrowa rodzina, i to we wszystkich jej aspektach. Tam, gdzie nie funkcjonuje ona w sposób właściwy, dochodzi do sytuacji trudnych, wręcz tragicznych. Autorzy przesłania wskazują na ofiary uzależnień i przemocy, które bezskutecznie zmagają się z konsekwencjami nabytych w dzieciństwie ran. Wielkiego znaczenia w tym kontekście nabiera stwierdzenie, że „chrześcijanie i muzułmanie mogą i muszą pracować razem, aby strzec godności rodziny, dzisiaj i w przyszłości”.

Potwierdzeniem tych słów jest nawiązanie do lokalnych i międzynarodowych inicjatyw i projektów, realizowanych przez chrześcijan i muzułmanów. Przykładem jest choćby wspólne stanowisko delegacji watykańskiej i muzułmańskiej na konferencji kobiet w Pekinie w 1995 roku, gdzie poruszano także kwestie rodziny i małżeństwa.

Przesłanie w sposób bardzo konkretny zwraca się do chrześcijan i muzułmanów, stwierdzając, że „nie wolno im ociągać się z niesieniem pomocy rodzinom potrzebującym”. Autorzy przynaglają też wyznawców obu religii do podejmowania „współpracy z wszystkimi, którym leży na sercu stabilność instytucji rodziny”. Końcowy punkt przesłania zawiera życzenia szczęścia i pomyślności oraz Bożego miłosierdzia i pokoju. Zwłaszcza dwa ostatnie mają w tradycji muzułmańskiej ogromne znaczenie.
Na zakończenie warto dodać, że rodzina w islamie jest najmniejszą, ale najważniejszą jednostką społeczną. Jej członkowie tworzą rodzaj wielopokoleniowej wspólnoty o bardzo silnych więzach. Do rodziny i jej prawidłowego funkcjonowania odnosi się prawie jedna trzecia prawnych przepisów koranicznych. Niewątpliwie refleksja nad rodziną, którą zainspirowało przesłanie Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego z okazji kończącego się w tym roku ramadanu, ubogaci dokonującą się w dialogu chrześcijańsko-muzułmańskim wymianę doświadczeń.
Pieniężno, wrzesień 2008