Pan reniferów

Czczony przez chrześcijan różnych wyznań św. Mikołaj z Miry z reniferami raczej do czynienia nigdy nie miał, więc trudno uznać je za jakoś szczególnie z nim związane, aczkolwiek medialne pomieszanie z poplątaniem sprawia, że dziś niemal każdy przedszkolak zapytany o zwierzęta świętego Mikołaja odpowie: renifery!

Próżno jednak szukać w chrześcijańskich bestiariach i leksykonach wzmianek o tych ssakach z rodziny jeleniowatych, występujących na terenach Eurazji i Ameryki Północnej. Należy się więc cofnąć do prehistorii, gdy renifery uchodziły za zwierzęta kultowe, a ich podobizny pojawiały się na naskalnych malowidłach.

Przed wiekami uchodziły za symboliczne zwierzęta lunarne, kojarzone z porą nocną. Widziano w nich przewodników dusz, zmierzających do świata umarłych.

Tatarzy wierzyli np. że duch szamana może pojawiać się pod postacią renifera lub też dosiadać go niczym rumaka. Lapończycy składali z renifera ofiarę, mającą zapewnić pomyślność i bezpieczeństwo ich stadom.

Na terenach Syberii powszechna była wiara w „pana reniferów”, który miał być strażnikiem stad. Dziś np. mieszkańcy Labradoru czczą „pana wszystkich reniferów”, zaś dla Nieńców renifer jest zarówno zwierzęciem świętym, jak i żywicielem rodziny (Nieńcy korzystają z jego mięsa).

Przed setkami lat był także świętym zwierzęciem skandynawskiej Wielkiej Matki Isy, a dziś szczególnie czczony jest przez rdzennych mieszkańców Kanady, Alaski, czy Grenlandii - głównie przez Inuitów.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż północnoamerykański renifer to karibu. Występuje on w niezliczonych inuickich mitach, w których pojawia się np. jako Kanipinikassikueu, czy też Mistrz Karibu.

Pewna pradawna opowieści głosi, iż jeden z Inuitów zakochał się w samicy karibu i sam zamienił się w zwierzę tego gatunków, stając się w ten sposób wspomnianym Mistrzem Karibu. To on opiekował się stadami i udzielał Inuitom zgody na to, by mogli polować na karibu, spożywać ich mięso i wykonywać z ich skór, kości i poroża, rozmaite przedmioty.

Gdy Inuici nie przestrzegali niektórych zasad religijnych lub niewłaściwie odnosili się do duchów, czy zwierząt, Mistrz Karibu sprowadzał na nich nieszczęścia – stada karibu nie pojawiały się na terenach łowieckich i w społeczności zaczynał panować głód.

Mistrz Karibu był tylko jednym  z wielu mistrzów, czy też panów zwierzęcych, aczkolwiek w mitologiach indiańskich często postrzegano go jako najważniejszego z nich, swoistego przywódcę, reprezentanta wszystkich mistrzów zwierzęcych.

Miejscem komunikacji z Mistrzem Karibu był specjalny namiot, czy też wigwam, zwany Kushapatshikan (trzęsący się namiot).

To w jego wnętrzu Kakushapatak - czyli szaman – komunikował się w czasie specjalnej ceremonii z Mistrzem Karibu i innymi duchami. Gdy namiot/wigwam zaczynał się trząść, oznaczało to, iż wzywany duch pojawił się w jego wnętrzu.

*

Artykuł z cyklu Alfabet religii