Muzułmanie w Polsce: Potomkowie Tatarów

Również później żołnierze tatarscy chlubnie odznaczali się w wojsku polskim. Tatar Sulejman Biegański był adiutantem Tadeusza Kościuszki. W wojsku Księstwa Warszawskiego sformowano tatarski szwadron kawalerii. Tradycja ta odżyła po odzyskaniu niepodległości. W 1919 roku z osób pochodzenia tatarskiego znów sformowano oddział kawalerii. W kampanii wrześniowej dowodził nim Aleksander Jeljaszewicz.
Polscy Tatarzy to jednak nie tylko żołnierze. Pochodzenie tatarskie mają również np. znani literaci: Jerzy Harasymowicz, Zbigniew Zakiewicz, czy Lech Niekrasz.

Pierwszy polski mufti
W okresie międzywojennym status polskich muzułmanów został uregulowany. Było ich wówczas w Polsce ok. 7 tysięcy, zrzeszonych w 19 gminach i modlących się w 17 meczetach. Początkowo podlegali muftiemu urzędującemu na Krymie. W 1925 r. w Wilnie odbył się jednak pierwszy zjazd polskich wyznawców islamu, na którym utworzono Muzułmański Związek Religijny. Miał on charakter autokefaliczny, na jego czele stanął mufti. Pierwszym polskim muftim był Jakub Szynkiewicz, naukowiec-orientalista.
Utworzono też wówczas Związek Kulturalno-Oświatowy Tatarów, Tatarskie Muzeum Narodowe i Archiwum Tatarskie. Instytucje te wydawały miesięcznik "Życie Tatarskie", kwartalnik "Przegląd Islamski" i naukowy "Rocznik Tatarski".
Stosunki pomiędzy państwem a Muzułmańskim Związkiem Religijnym zostały uregulowane ustawą z roku 1936.

Sześć gmin, trzy meczety
Druga wojna światowa przerzedziła szeregi polskich Tatarów. Ich liczbę w Polsce zmniejszyło też przesunięcie granic. Wszak najważniejsze instytucje Tatarów znajdowały się w Wilnie.
Obecnie spośród dawnych skupisk Tatarów pozostało jedynie kilka miejscowości na Białostocczyźnie, a muzułmańscy repatrianci z Kresów zostali rozproszeni głównie na Ziemiach Odzyskanych. Jest ich obecnie w Polsce ok. 4 tysięcy.
Reaktywowano Muzułmański Związek Religijny. Działa on obecnie zgodnie ze statutem z 1971 r. Na jego czele stoi osoba świecka. Naczelną władzą Związku jest Wszechpolski Kongres Muzułmański, a organem wykonawczym – Kolegium Muzułmańskie. Siedzibą władz Związku jest Białystok.
Muzułmański Związek Religijny w RP zrzesza dziś sześć gmin wyznaniowych (Gdańsk, Białystok, Warszawa, Gorzów Wielkopolski, Kruszyniany i Bohoniki). Wierni mają do dyspozycji dwa zabytkowe meczety w Kruszynianach i Bohonikach na Białostocczyźnie, oraz nowy, zbudowany na początku lat dziewięćdziesiątych w Gdańsku. W Białymstoku funkcjonuje dom modlitwy, a w Warszawie – Centrum Islamskie pod nadzorem Światowej Ligi Muzułmańskiej. Duchowni – imam i muezzin wybierani są przez ogólne zebranie członków gminy.
Polscy Tatarzy są sunnitami tzw. szkoły hanafickiej.

Islamskie ożywienie
Po 1989 roku działalność polskich wyznawców islamu znacznie się ożywiła. Utworzono Związek Tatarów Polskich, Muzułmańskie Stowarzyszenie Kształtowania Kulturalnego, Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich w Polsce i Związek Muzułmanów Polskich.
Powstały też trzy małe, liczące po kilkadziesiąt osób, organizacje religijne.
Stowarzyszenie Jedności Muzułmańskiej gromadzi szyitów. Zostało założone już w roku 1937 przez Polaka, Sienkiewicza, który poznał islam w czasie podróży po Indiach. Wybuch wojny przerwał jego działalność. Ponownie zarejestrowane zostało w 1989 roku. Ta szyicka wspólnota składała się i składa z Polaków, którzy przyjęli islam. Jej pracami kieruje naczelny imam w Warszawie. Stowarzyszenie wydaje "Rocznik Muzułmański" i kwartalnik "Al-Islam".
Stowarzyszenie Braci Muzułmanów to natomiast szyickie stowarzyszenie z siedzibą w Pruszkowie, zarejestrowane w 1990 r. Na jego czele stoi ajatollah.
Stowarzyszenie Muzułmanów Ahmadiyya, z siedzibą w Warszawie, związane jest z kolei z ruchem Ahmadijja, przez większość muzułmanów uznawanym za herezję.