Maryja w islamie

Maryja jest jedyną kobietą, którą Koran nazywa po imieniu i czyni to aż 34 razy. O wyjątkowości Maryi świadczy również fakt, że Święta Księga islamu nazywa jej imieniem nawet cały rozdział (surę) dziewiętnasty, a trzeci – poświęca jej rodzinie, nadając mu tytuł „Rodzina Imrana”. Według tradycji islamskiej Imran był ojcem Maryi, zaś cała rodzina została wyróżniona przez umieszczenie jej wśród wielkich postaci. Jako córka Imrana Maryja zostaje wymieniona razem z Abrahamem, Mojżeszem i Aaronem.

Muzułmanie są zgodni, że Maryja była pozbawiona jakiegokolwiek grzechu i że została ofiarowana Bogu. O jej narodzeniu dowiadujmy się z krótkiego koranicznego opisu w rozdziale 3,35. Jej matka – według tradycji Anna (Hanna) – prosi Boga, aby szatan nie miał prawa do jej dziecka. Znaczenie tej prośby wyjaśnia jeden z hadisów (przekazanych przez Abu Hurajrę), w którym Mahomet miał rzec, że „każde dziecko, przychodzące na świat, zostaje dotknięte przez szatana i dlatego wydaje krzyk. Maryja i Jezus pozostali spokojni, gdyż szatan ich nie dotknął”.

Miejscem dorastania Maryi była świątynia żydowska, gdzie została oddana na służbę Bogu (3,37). Zachariasz – kapłan świątyni – był zaskakiwany cudownymi wydarzeniami, które dokonywały się w codziennym życiu Maryi. Postawa jej całkowitego zaufania Bogu wywarła na starcu ogromne wrażenie. Według tradycji muzułmańskiej to właśnie Zachariasz przed śmiercią powierzył Maryję opiece Józefowi, którego Koran jednak nie wspomina.

Muzułmanie uważają Maryję za kobietę w szczególny sposób wybraną przez Boga, który stopniowo przygotowuje ją na matkę Jezusa (3,42-42). Ważną rolę odgrywa w tym kontekście pierwsza wizyta anioła, który miał uświadomić Maryi, że jej cudowne narodzenie i wypełnione bojaźnią Bożą dorastanie były symbolicznym potwierdzeniem tego, że Bóg wybrał ją do realizacji swego planu. Ta poprzedzająca samo zwiastowanie wizyta anioła była przygotowaniem Maryi do duchowej i cielesnej czystości, dzięki której mogła począć i narodzić Jezusa. Generalnie uważa się, że dzięki temu Maryja na zawsze zajęła nadrzędne miejsce wśród wszystkich kobiet.

Nie brakuje jednak wśród egzegetów muzułmańskich takiego stanowiska, które ogranicza jej wybraństwo do określonego czasu. Na potwierdzenie przytacza się rolę trzech innych, wielkich kobiet w tradycji muzułmańskiej: Aiszy – żony Mahometa, Hadidży – pierwszej żony proroka i „matki wierzących” oraz Fatimy – córki Mahometa i Hadidży. (Warto pamiętać, że szyici jednoznacznie przypisują Fatimie wyższość nad wszystkimi kobietami, w tym także nad Maryją).

Zwiastowanie, które miało miejsce podczas drugiej wizyty anielskiej, zostało w Koranie opisane dwukrotnie. Najpierw w surze trzeciej, a następnie w dziewiętnastej (3,45-47; 19,16-21). W obu przypadkach podkreśla się ogromną moc Bożego Słowa. Wszyscy egzegeci są zgodni, że Duch przekazujący Maryi wieść, że pocznie i porodzi syna, to znany w tradycji chrześcijańskiej archanioł Gabriel. To za jego przyczyną Bóg tchnął w Maryję nowe życie. Udział archanioła w tym wydarzeniu wyraża dystans, jaki w islamie dzieli Boga i człowieka.

O poczęciu Jezusa Koran mówi bardzo krótko: „I poczęła go, i oddaliła się z nim w dalekie miejsce” (19,22). Egzegeci muzułmańscy nie są jednak zgodni we wskazaniu dokładnego miejsca narodzenia Jezusa. Koran głosi, że odbyło się ono pod palmą, która dała Maryi schronienie i pożywienie, ale tradycja islamska nie jest jednomyślna co do geograficznego umieszczenia owej palmy (19, 23-26).

W kontekście narodzenia Święta Księga islamu podkreśla również fakt, że Maryja zachowała dziewictwo, które wraz z jej czystością stanowi dla muzułmanów ogromną wartość. Dają temu wyraz w sformułowaniu „Jezus Syn Maryi” (Isa Ibn Marjam), które odbiega od tradycyjnie używanych zwrotów w formie patriarchalnej (wskazujących na ojca). Ten zwrot oznacza, że Jezus jest narodzony bez ojca. W islamie przyjmuje się, że dziewictwo Maryi jest konsekwencją Bożego wybraństwa i jej czystości, a nie wynika z nadprzyrodzoności jej dziecka.

Szczególne znaczenie ma dla muzułmanów tzw. oskarżenie Maryi (19,27-34), czyli zarzuty stawiane jej przez rodzinę za niemoralne postępowanie. Oskarżenie to stanowi tło dla cudownej wypowiedzi nowonarodzonego, który – ku powszechnemu zaskoczeniu słuchaczy – staje w obronie matki i wskazuje na siebie jako proroka i sługę Boga. Podkreśla się, że w tej mowie, którą Jezus wygłosił na początku swego życia, chodziło głównie o odrzucenie atrybutów Synostwa Bożego.

Ponieważ muzułmanie widzą w Maryi i jej synu Jezusie Boży znak dany całej ludzkości, pozostaje ona dla nich nieustannym wzorem do naśladowania (21,91; 23,50).