Wzrok gorgony

  Wikimedia (PD) Meduza wg. Carvaggia
Malowidło na tarczy ceremonialnej z końca XVI wieku Inspirowana grecką mitologią „Głowa Meduzy” powstała pod koniec XVI wieku. Zdobi ceremonialną tarczę kardynała Francesca Marii del Monte, który w Rzymie reprezentował dwór Medyceuszy.

„Powierzchnia wypukłej tarczy zdaje się wklęsła, a głowa Meduzy wystaje jakby na zewnątrz” – pisał o arcydziele William Davies na kartach leksykonu „1001 obrazów, które warto w życiu zobaczyć”.

Dzieł Caravaggia, ukazujących podobne dramatyczne momenty i przerażone oblicza było bezliku. Warto sięgnąć do albumów z reprodukcjami mistrza, by dokładnie przyjrzeć się krzyczącemu Izaakowi z "Ofiary Abrahama", westchnieniu cierpiącego męczennika z "Ukrzyżowania św. Piotra", "Męczeństwu św. Mateusza", czy też "Dawidowi z głową Goliata"...

Wszystko to postacie znane nam z kart Biblii. Kim jednak była bohaterka eksponowanego tu dzieła? Starożytni Grecy wierzyli, że jedną z trzech okrutnych sióstr. Euriale, Steno i Meduza miały zmieniać się w skrzydlate istoty z wężami zamiast włosów i szponami zamiast dłoni.

Meduza miała być najpiękniejszą i jednocześnie najniebezpieczniejszą z nich. Wszak to ona swym spojrzeniem zamieniała ludzi w kamienne posągi.

Zgodnie z mitami zakochał się w niej sam Posejdon. Potomkiem tej pary był Pegaz, który narodził się z krwi gorgony. Zdarzenie to miało mieć miejsce w momencie, gdy Perseusz ściął Meduzie głowę.

Heros Argolidy nie dokonał tego bohaterskiego czynu z własnej woli. Takie otrzymał zadanie od Polidektesa - króla wyspy Serifos. Ten chciał się go po prostu pozbyć, by móc bez przeszkód poślubić Danae (matkę Perseusza), dlatego też wysłał młodzieńca na beznadziejną, mogłoby się wydawać, wyprawę.

Mityczny bohater – dzięki pomocy Ateny, Hermesa, Graj i nimf – „dokonał niemożliwego”, zaś po powrocie na Serifos, używając odciętej głowy Meduzy, zamienił całą świtę Polidektesa w kamienne posągi.

Po wszystkim łeb gorgony trafił w ręce Ateny. Ta umieściła go w samym środku egidy, czyli wykonanej przez Hefajstosa tarczy, którą pokryto skórą mitycznej kozy, Amaltei…