Sąsiedzi i przyjaciele

Agata Combik: Wspominając o początkach wrocławskiej Dzielnicy Wzajemnego Szacunku, często wspomina się o kamieniach rzucanych w stronę świątyń różnych wyznań i religii oraz o próbach wspólnego powstrzymania aktów wandalizmu. Czy to był jedyny powód, dla którego nawiązała się tak bliska współpraca wspólnot żydowskiej, rzymskokatolickiej, prawosławnej i protestanckiej?

Jerzy Kichler: Jeszcze w latach 80. chodziłem na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie na wykłady ks. prof. Józefa Tischnera poświęcone filozofii dialogu. Była ona przedmiotem rozważań dwóch filozofów żydowskich: Franza Rosenzweiga i Martina Bubera. Znalazłem się pod wielkim wrażeniem wspomnianych wykładów, refleksji na temat relacji między „mną” i „innym”. Rozważania wokół tych koncepcji filozoficznych były dla mnie impulsem do zaangażowania się w to, co nazywamy Dzielnicą Czterech Świątyń czy Wyznań. Jeśli chcemy się spotkać, musimy sobie uświadomić, że „inny” istnieje, mieć w sobie ciekawość wobec „innego”, musimy  chcieć go poznać, a potem – nawiązać z nim relacje, przeżywać coś razem z nim. Byłem pod wrażeniem doświadczeń wyniesionych z Karkowa, w którym się urodziłem i mieszkałem, a gdzie na Kazimierzu sąsiadują ze sobą synagogi, kościoły. Kiedy zobaczyłem, że we Wrocławiu tuż obok siebie znajdują się miejsca modlitwy różnych religii, pomyślałem: warto zobaczyć, co można z tym zrobić.

Kiedy kształtowała się przed 20 laty idea „Dzielnicy” i bliskiej współpracy międzyreligijnej, towarzyszyło jej sporo nadziei, oczekiwań. Czy dziś można powiedzieć, że uczyniony został krok naprzód w spotkaniu z „innym”?

Dla mnie osobiście to było niezwykłe doświadczenie. Z tego, co wiem, nigdzie na świecie nie ma tak bliskich kontaktów międzyreligijnych jak u nas w „Dzielnicy”. Nie tylko odwiedzamy się, spotykamy przy kawie, współpracujemy w przedsięwzięciach kulturalnych, edukacyjnych, ale i uczestniczymy nawzajem w swoich uroczystościach religijnych. Musiałem w związku z tym poznać nieco bliżej teologię sąsiadów, a także znaleźć odpowiedzi na kilka pytań, choćby to, czy ja, jako wierzący Żyd, mogę wejść do kościoła. Mam na ten temat różne responsa rabiniczne. Uważam się za ucznia dwóch rabinów: Abrahama Geigera (który był w XIX w. rabinem w Synagodze pod Białym Bocianem) oraz pani rabbi Emily Korzenik. Nauczyli mnie tego, że owszem, mogę wejść do kościoła. Jeśli tak, to czy mogę nosić w kościele nakrycie głowy? Odpowiedź brzmi: nie. Muszę uszanować zwyczaje tych, do których przychodzę. A jak się mam zachować wobec pewnych symboli, zachowań, przedmiotów w świątyniach chrześcijańskich? Jak mam się zachować, gdy w kościele trwa liturgia ofiary? Trzeba pamiętać, że od średniowiecza żydzi byli oskarżani o profanację Hostii. To nie jest jakiś neutralny obrzęd, który obserwuję jako widz. Wiem, że dla ludzi obok stojących obok mnie ma ogromne znaczenie. Czuję się zobowiązany, by okazać szacunek wobec tego, co przeżywają.