Islam w Oceanii

Tradycja islamu w Oceanii jest krótka, choć bardzo zróżnicowana. Decydującym faktorem pojawienia się muzułmanów w tym regionie była imigracja. Głównymi ośrodkami populacji muzułmańskiej są: Australia, Fidżi, Nowa Zelandia i Nowa Kaledonia. Nieliczne grupy muzułmanów znajdują się także na Wyspach Salomona i w Papui-Nowej Gwinei. Najwięcej wyznawców islamu zamieszkuje Australię (ok. 300 tys.). Natomiast największy procent muzułmanów znajduje się w Nowej Kaledonii (10%). W Australii  i Nowej Zelandii znaczenie islamu wzrosło dzięki wpływom z za­granicy i działalności misyjnej, której nasilenie obserwuje się od lat siedemdziesiątych XX wieku.

Muzułmanów w Oceanii można więc podzielić na starą i nową imigrację. Pierwszej udało się stworzyć dynamiczną wspólnotę na Fidżi. Natomiast nowa fala przybyszów wypracowała trwałe struktury w Australii, skąd ma wpływ na cały region. W drugiej połowie XX wieku rozpoczął się proces konsolidacji działań muzułmanów zamieszkujących kraje Oceanii. Najbardziej zorganizowana jest wspólnota na Fidżi, którą zarządza Muzułmańska Liga Fidżi. W Australii natomiast aktywność muzułmanów koordynuje Australijska Federacja Rad Islamskich. Powodzenie procesu „centralizacji” środowisk muzułmańskich było możliwe dzięki stworzeniu odpowiednich struktur instytucjonalnych, co wiązało się z  usunięciem na dalszy plan roli charyzmatycznych przywódców religijnych. Wspólnoty muzułmańskie stają dziś przed problemem „konfliktu pokoleń”, tzn. generacji imigrantów z muzułmanami urodzonymi już w Oceanii.

Muzułmanie w tym regionie – podobnie jak w całym islamskim świecie – nie stanowią monolitu, lecz tworzą wspólnotę opartą na różnorodności kulturowej. Cechą społeczności islamskiej w Oceanii jest różnorodność etniczna. Żyjący tu muzułmanie  reprezentują ponad 50 krajów. Największe grupy pochodzą z Libanu, Turcji, Bośni, Indonezji, Indii i Bangladeszu. To zróżnicowanie i miejsce osiedlania się muzułmanów są odbiciem okresów migracyjnych. Rozwój wspólnot muzułmańskich zależał od społeczno-ekonomicznych warunków miejsca imigracji. Faktem jest, że kształtowała go potrzeba określonej grupy zawodowej. I tak na przykład pierwsza grupa imigrantów to robotnicy i chłopi; do następnej należały osoby bardziej wykształcone, zaś w ostatniej fali imigracji – głównie z Afryki Południowej – znalazło się środowisko przedsiębiorców.

Oprócz różnorodności etnicznej we wspólnocie muzułmańskiej Oceanii występuje także niejednorodność ideologiczna. Liczne są przykłady osób – zwłaszcza wśród młodego pokolenia – które przejęły indywidualistyczny i zsekularyzowany styl życia. Istnieją również ekskluzywistyczne ugrupowania wrogie chrześcijaństwu i wyznawcom innych religii.

Ważną cechą muzułmanina w Oceanii jest także jego „bogactwo”, na które składają się zarówno elementy własnej kultury, jak również ukształtowana postawa, będąca odpowiedzią na zaistniałą sytuację, którą cechowało: zsekularyzowane społeczeństwo, upadek życia rodzinnego, swoboda seksualna i ogólny brak zainteresowania życiem religijnym. Wielu imigrantów przeżyło szok kulturowy, dezorientację i zagubienie w świecie zanikających tradycji wspólnotowych. Każda fala imigracji znalazła się w rzeczywistości, gdzie ani państwo, ani lokalna społeczność nie dawały poczucia przynależności. Poczucie takie zapewniała głównie wyznawana wiara i związane z nią praktyki, wzmacniające więzy wspólnotowe.

Cechą charakterystyczną współczesnego islamu w Oceanii jest niewielki, ale sukce­syw­ny wzrost liczby konwertytów. Problematyka islamska coraz częściej pojawia się w me­diach. Władze zapraszają przedstawicieli organizacji muzułmańskich do prezentowania islamskiego stanowiska w publicznych debatach na temat aktualnych kwestii społeczno-po­litycznych, takich jak: prawa człowieka, rodzina, rola kobiety i wychowanie. Sporadycznie pojawiają się problemy dotyczące lokalizacji budowy nowych meczetów.

W relacjach chrześcijańsko-muzułmańskich w Oceanii nie ma większych napięć. Istnieje natomiast potrzeba ciągłego udoskonalania wzajemnych stosunków. Chodzi głównie o usuwanie nieporozumień, wynikających z występującej po obu stronach ignorancji oraz o podkreślanie istniejących w islamie i chrześcijaństwie elementów wspólnych – przede wszystkim w sferze etycznej i socjalnej. Ważne miejsce w kontaktach z wyznawcami innych religii zajmuje zatroskanie o imigranta, niezależnie od wyznawanej przez niego religii. Przedmiotem wspólnej troski może być rodzina oraz urzeczywistnianie ideałów sprawiedliwości społecznej. W wielu przypadkach głoszone przez chrześcijaństwo wartości moralne realizowane są bardziej przez muzułmanów niż przez statystycznych chrześcijan tego regionu. Przykładem może być wysoki procent rozwodów wśród chrześcijan. Mimo iż w islamie istnieje możliwość „łatwego” rozwodu, małżeństwa muzułmańskie są trwalsze niż związki Euro-Australijczyków.

W Oceanii istnieje wiele organizacji zaangażowanych w dialog międzyreligijny. Do najważniejszych należy Światowa Konferencja ds. Religii i Pokoju(World Conference on Religion and Peace), która podejmuje inicjatywy na rzecz pomocy migrantom. Organizuje spotkania, sympozja, publikuje materiały oraz kształtuje klimat wzajemnego poznawania i pracy na rzecz wspólnego dobra.

Pieniężno, styczeń 2008 r.

Cykl Wobec Islamu emitowany jest w Radiu Watykańskim