Nagid

Gdyby dosłownie tłumaczyć z hebrajskiego na polski słowo „nagid”, można by dojść do takiego wniosku. Z historii wiemy jednak iż przed wiekami nagidami nazywani byli naczelnicy żydowskich gmin, szczególnie tych, które znajdowały się na terytoriach państw islamskich (np. w Egipcie, Syrii, Kairuanie - czyli dzisiejszej Tunezji oraz w krainach północno-zachodniej Afryki, zwanej Maghrebem).

Jak dowiadujemy się z „Nowego leksykonu judaistycznego” (wyd. Cyklady, 2007 r.), wzmianki o obowiązkach i zadaniach nagida po raz pierwszy pojawiają się w tekstach pochodzących z XI wieku. Wynika z nich, że ktoś taki pełnił funkcje bardzo podobne do babilońskich egzylarchów, aczkolwiek nagidzi nie pochodzili z domu Dawida.

Na zewnątrz nagid reprezentował i dbał o prawa oraz interesy gminy żydowskiej, niejednokrotnie wchodząc w spory z urzędnikami administracji państwowej. Wewnątrz społeczności najczęściej był sędzią oraz tym, który czuwał nad dotrzymywaniem rozmaitych, rabinicznych postanowień.

Kontrolował również nabożeństwa i synagogi, a także ustalał jaki status mają poszczególni członkowie gminy (od tego zależała wysokość płaconych przez nich podatków). Co ciekawe, nagid miał także prawo rzucania klątwy.

O tym kto miał pełnić funkcję nagida, decydował konkretny muzułmański władca,  aczkolwiek wyboru dokonywał po zapoznaniu się z rekomendacjami wpływowych, żydowskich osobistości.

Jednym z najsłynniejszych nagidów był żyjący na przełomie XII i XIII wieku Mojżesz Majmonides – wielki hiszpański halachista, filozof i medyk. „Majmonides pracował jako lekarz na dworze sułtana i cieszył się wielką renomą w tym zawodzie. Mawiano o nim, że gdyby księżyc zgłosił się do niego jako pacjent, wyleczyłby go z plam” – czytamy w „Encyklopedii tradycji i legend żydowskich” Alana Untermana (wyd. Książka i Wiedza, 2000 r.).

Jego pisma, dotyczące religii, do dziś budzą kontrowersje wśród wyznawców judaizmu, aczkolwiek „More newuchim” (czyli przewodnik błądzących) uchodził w średniowieczu za najważniejszy tekst z dziedziny żydowskiej filozofii religii.

Nagidem był także jego syn, Abraham, oraz kolejni potomkowie Majmonidesa. Tytuł ten stał się w ich rodzinie dziedziczny.

*

Tekst z cyklu Alfabet religii