Wezwanie do oczyszczenia duszy i zadumy nad sensem istnienia

Meczet Hazrat Xizr (1) trwa w świętej ciszy i męczącym samarkandzkim słońcu. Zbudowany w VIII wieku na rozkaz Kutajby ibn Muslima, pierwszego namiestnika Chorasanu w ramach islamskiego kalifatu, był pierwszą świątynią muzułmańską w Samarkandzie wzniesioną po podboju regionu przez Arabów. W 2018 roku, na rozkaz Shavkata Mirziyoyeva, drugiego prezydenta niepodległego Uzbekistanu, budynek powiększono o nową część.

Reprezentacyjny ejwan – prostokątny taras z ozdobnym, wspartym na kolumnach sklepieniem – dziś wita odwiedzających inskrypcjami z Koranu i hadisów, które wzywają do oczyszczenia duszy i zadumy nad sensem istnienia. Pośrodku wznosi się marmurowy budynek, wysoki na prawie osiem metrów, o ścianach pokrytych kamieniami i złoceniami, a w dolnej części zielonym onyksem. Jego szczyt wieńczy kopuła wykonana z płytek w kolorze terakoty, dokładnie takich, jak na kopule meczetu.

Według lokalnych mediów w budowę zaangażowanych było dwa tysiące robotników i rzemieślników ze wszystkich regionów kraju oraz mistrzów z Indii, a nawet kadetów wojskowych instytucji edukacyjnych. Bez względu na porę dnia w nowej części budynku nie brakuje odwiedzających. Większość siedzi w skupieniu na ławkach okalających taras i wsłuchuje się w ciszę.

Opiekun nowej części starego meczetu co chwilę odmawia modlitwy, bo to dziś ważny cel pielgrzymek z całego kraju i jego najmłodszy mazar – święte mauzoleum. Przy wejściu marmurowa płyta obwieszcza w języku angielskim i uzbeckim:

To święte wieczne miejsce, gdzie spoczywa Pierwszy Prezydent Republiki Uzbekistanu, wielki mąż stanu i polityk, poważany i zasłużony syn narodu uzbeckiego Islom Karimov.

Przekształcanie grobów sławnych ludzi w  święte miejsca jest częścią tradycji, ale upamiętnianie Karimova w najważniejszym meczecie Samarkandy i tak może zdumiewać. Pierwszy prezydent odczuwał lęk przed islamem, a za jego rządów wierzący muzułmanie doświadczali surowych represji...

*

(1) Hazrat Xizr – jeden z najważniejszych obiektów sakralnych muzułmańskiej Samarkandy oraz Uzbekistanu. Jego patronem jest Al -Khidr, jeden z najbardziej znaczących bohaterów mitologii muzułmańskiej Azji Centralnej. Al -Khidr utożsamiany jest z bezimienną postacią z osiemnastej sury Koranu podróżującą razem z prorokiem Musą (Mojżeszem w tradycji judaizmu i chrześcijaństwa). „Hazrat” to przyjęta w języku uzbeckim honorowa forma grzecznościowa, za pomocą której należy zwracać się do proroków i ważnych postaci tradycji muzułmańskiej, używana również w stosunku do szanowanych osób zajmujących się rytuałami religijnymi.

***

Powyższy tekst, którego tytuł i podtytuł pochodzą od Redakcji, jest fragmentem książki "Nowy Uzbekistan". Autorka: Agnieszka Pikulicka-Wilczewska. Wydawnictwo Czarne.