Co z kielecką synagogą?

Gmina Wyznaniowa Żydowska w Katowicach od lat stara się o zwrot budynku. Władze Kielc uważają, że roszczenia są bezzasadne.

Dyrektor Wydziału Gospodarki Nieruchomościami i Geodezji kieleckiego magistratu Filip Pietrzyk powiedział PAP po rozprawie, że podczas posiedzenia strony podtrzymały swoje stanowiska.

Dodał, że na 29 lutego zapowiedziano orzeczenie w kwestii synagogi. Komisja może podtrzymać roszczenia Gminy, oddalić je bądź nie uzgodnić stanowiska w sprawie - wyjaśnił.

Według władz miasta roszczenia gminy są bezzasadne, bowiem na dzień 1 września 1939 r. budynek należał do Towarzystwa Pomocy Ubogim Wyznania Mojżeszowego, które nie było wyznaniową osobą prawną. Zgodnie z Ustawą o stosunku państwa do Gmin Wyznaniowych Żydowskich zwrotowi podlegają nieruchomości, które 1 września 1939 r. należały do gminy lub wyznaniowej żydowskiej osoby prawnej.

Gmina jest innego zdania i uważa, że kieleckie towarzystwo było wyznaniową osobą prawną. Do towarzystwa należała - oprócz synagogi - szkoła religijna i cmentarz.

W czerwcu 2011 r. prezydent Kielc Wojciech Lubawski spotkał się z przewodniczącym gminy żydowskiej Włodzimierzem Kacem - strony próbowały zawrzeć ugodę. Nie doszło jednak do tego, dlatego sprawę rozstrzyga komisja.

Doszło natomiast do porozumienia co do formy ewentualnego zwrotu nieruchomości. Gmina wówczas zadeklarowała, że nie będzie domagała się zwrotu nieruchomości w naturze - jeżeli komisja orzeknie na korzyść Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, to w grę wchodzić będzie inna nieruchomość lub odszkodowanie.

Kielecki samorząd planował otwarcie w budynku instytucję kultury. Projekt przebudowy budynku i przestrzeni wokół zgodził się wykonać światowej sławy architekt Peter Zumthor, ale z powodu niewyjaśnienia stanu prawnego nieruchomości władze Kielc w lipcu ub. r. zrezygnowały ze współpracy z twórcą.

W synagodze przez kilkadziesiąt lat mieściło się Archiwum Państwowe, które pod koniec czerwca 2011 r. przeniosło się do nowej siedziby. Kiedy gmina żydowska dowiedziała się o planach budowy w tym miejscu placówki kultury, przypomniała prezydentowi Kielc, że kwestia własności nie jest jeszcze wyjaśniona.

Wzniesioną w stylu mauretańsko-neoromańskim synagogę w Kielcach ufundował Mojżesz Pfeifer. Zaczęto ją budować w 1902 r. według projektu architekta miejskiego Stanisława Szpakowskiego. W wyniku powojennej odbudowy w stylu socrealistycznym bożnica straciła pierwotną formę architektoniczną.

Komisje regulacyjne powstały po 1989 r. Regulują one sprawy majątkowe poszczególnych Kościołów i związków wyznaniowych. Najdłużej działającą była Komisja Majątkowa rozpatrująca wnioski złożone przez Kościół katolicki. Obecnie działają cztery; Oprócz Komisji Regulacyjnej ds. Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP działają trzy: Kościoła ewangelicko-augsburskiego, Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego i Międzykościelna Komisja Regulacyjna.