Fundamentalizm islamski

Fundamentalistyczne organizacje nie proponują nowych rozwiązań, lecz głoszą konserwatywne muzułmańskie ideologie, przywracające islamowi jego dawne wartości i działające na rzecz realizacji tego celu. Fundamentaliści sięgają do pierwotnych form islamu, do przepisów Sunny i do Koranu.

Do podstawowych cech wszystkich nurtów fundamentalizmu islamskiego należą: integryzm, antyzachodniość i upolitycznienie religii. Podstawą integryzmu jest rozumienie islamu jako systemu obejmującego wszystkie dziedziny ludzkiego życia. Ograniczenie islamu oznacza osłabienie społeczności muzułmańskiej. Warunkiem osiągnięcia jej świetności jest powrót do sytuacji, w której islam będzie wywierał realny wpływ na społeczeństwo i politykę, a tym samym określał oraz regulował wszystkie aspekty życia muzułmanów. Podkreślając historyczny fakt, że odrodzenie europejskie zawdzięcza swoje osiągnięcia przejęciu dziedzictwa nauki muzułmańskiej, oraz biorąc pod uwagę poziom życia moralnego, fundamentaliści muzułmańscy wskazują wyższości cywilizacji islamu nad cywilizacją zachodnią. Z antyzachodnim charakterem związane jest przekonanie, że kultura europejska i amerykańska to źródło wszelkiego zła, jakie w historii dotknęło świat islamu. Te zasady podbudowane zostały przez wybitnych teoretyków fundamentalizmu: Pakistyńczyka Maududiego, Egipcjanina Kutba i Syryjczyka Mustafę As-Siba‘iego.

Cechą muzułmańskiego fundamentalizmu jest upolitycznienie religii. Islam nie jest wyłącznie prywatną sprawą wierzących, ale jest narzędziem polityki. Radykalni fundamentaliści dążą do przejęcia władzy, wykorzystując w tym celu hasła religijne. Niebezpieczne w tym kontekście staje się połączenie upolitycznienia z uniwersalizmem islamu. Ważną cechą fundamentalistów jest także wąsko pojęta interpretacja Koranu. Do najważniejszych elementów, na które powołują się fundamentaliści islamscy, należą: Koran i Sunna, jedność społeczeństwa muzułmańskiego, połączenie religii i państwa, dżihad, sprawiedliwość społeczna i wprowadzenie w życie szarijatu.

W wielu krajach organizacje fundamentalistyczne działają nielegalnie. Zsyłanie ich do podziemia, w wyniku zgodnych działań świata zachodniego i władz w krajach islamu, przynosi negatywne skutki, z których najbardziej spektakularnym jest terroryzm. Nie można go jednak przypisać wszystkim nurtom fundamentalistycznym, zwłaszcza tym o charakterze umiarkowanym.