Melam i sny

  Fritz-Milkau-Dia-Sammlung Szamasz i Hammurabi
Bóg - do którego Gilgamesz zwracał się w eposie wielokrotnie - miał też przekazać Hammurabiemu słynny kodeks, co ilustruje powyższa płaskorzeźba Wyprawa Enkidu i Gilgamesza jest niezwykła. W trzy dni bohaterowie przebywają drogę, na którą inni potrzebują 1,5 miesiąca. „Na każdym noclegu przed Szamaszem studnie kopali” – czytamy też w eposie. Być może chodzi tu o ofiarę ze spożywanych zwierząt, którą składał już ojciec Gilgamesza, Lugalbanda (krew spływała do wykopanego wcześniej dołu), a być może o zwykłą studnię.

Następnie Gilgamesz relacjonuje Enkidu swe boskie sny. W pierwszym z nich bohater walczy ze stepowymi bykami. Jeden z byków ratuje mu życie (zdaniem Enkidu to bóg Szamasz), potem zaś pojawia się w nim człowiek, podający Gilgameszowi czystą wodę. To znowu miałby być ubóstwiony ojciec herosa, czyli Lugalbanda.

Drugi sen opisał Gilgamesz następująco: „w wąwozie górskim staliśmy ze sobą, wtem runęła góra, mnie powaliła, nogi mi przygniotła, wstać mi nie daje, myśmy przed nią jak komary w sitowiu. Aż tu światłość rozbłysła, mąż mi się zjawił w świecie najpiękniejszy swoją pięknością. Spod góry mnie dostał, wodą napoił, serce we mnie się uspokoiło, stanąć dał mi nogami na ziemi”.

Według Enkidu to nic innego, jak zapowiedź zwycięstwa na demonem Humbabą.

Ów olbrzym miał być chroniony przez siedem warstw straszliwego, boskiego blasku zwanego melam. Miał to być „lśniący, widoczny splendor, którym emanują bogowie, herosi, niekiedy królowie, a również otoczone szczególną czcią świątynie oraz symbole i emblematy bogów” – czytamy w „Słowniku mitologii Mezopotamii” autorstwa Jeremy’ego Blacka i Anthony’ego Greena wydanego u nas przez Książnicę w 1998 r.

W publikacji tej znajdujemy także wzmiankę, iż wizerunki (zwłaszcza modele twarzy) Humbaby służyły w Babilonii do celów wróżbiarskich i tak na przykład, gdy kobieta urodziła płód w kształcie demona, oznaczać to miało polityczne zawirowania, które zakończą się w kraju rewoltą.

O trzeci proroczy sen Gilgamesz prosi już sam. Wieczorem wsypuje najprzedniejszej mąki do studni i powiada: „Góro! daj mi w nocy widzenie senne”.

***

Cytaty – jeśli nie zaznaczono inaczej – pochodzą z książki „Gilgamesz. Epos starożytnego dwurzecza” wydanej przez PIW w 1980 r. Tłumaczem, rekonstruktorem i autorem wstępu do niej jest Robert Stiller.