Kumari

Jako bogini nie wolno jej stąpać po ziemi. Kumari nie chodzi, lecz wszędzie przenoszona jest w lektyce przez kapłanów i piastunki. Dopiero od niedawna kumari z Patanu i Bhadgaunu chodzą do szkoły z innymi dziećmi; "królewska kumari" z Katmandu uczona jest w pałacu przez opłacanych nauczycieli, a do jej komnaty wstawiono telewizor.

Kumari przestają być boginiami wraz z pierwszą miesiączką albo chorobą. Taledźu opuszcza wtedy ich ciała i na jej nowe wcielenia kapłani szukają nowych dziewcząt.

Dawne kumari wracają zaś do rodzinnych domów i próbują przybierać postać zwyczajnych dziewcząt. Powrót okazuje się często trudny. Wychowane w samotności kumari mają kłopoty, by odnaleźć się w życiu. Boją się hałasu, tłumów. W Nepalu, gdzie trzy czwarte z 30 mln mieszkańców jest wyznawcami hinduizmu, pokutuje przekonanie, że mężczyzna, który ożeni się z byłą kumari, umrze pół roku po ślubie.

Działacze praw człowieka w 2008 r. wymogli na Sądzie Najwyższym, by zmusił rząd do zapewnienia byłym kumari zasiłków, opieki lekarskiej i pomocy przy wyszukiwaniu pracy. Przed złożeniem odpowiedniego wniosku w sądzie działaczka praw człowieka Pundevi Maharjan poszła jednak do kumari prosić ją o błogosławieństwo.

Wszystkie z "królewskich kumari" z XX wieku znalazły mężów i pozakładały rodziny. Ani one same, ani ich rodziny nie żałują, że zostały wybrane na żywe wcielenia bogini Taledźu.

Kumari, którą widziałem w pałacowym oknie, w poprzednim wcieleniu nosiła imię Matina. Została pierwszą "królewską kumari", której wybór zatwierdził nie król, ale maoistowscy rewolucjoniści, którzy obalali monarchię i w żadnych bogów nie wierzą.

Kiedy po wygranej wojnie domowej i wolnych wyborach w 2008 r. przejęli władzę w kraju, maoiści, uważający kult kumari za zabobon i przeżytek, zapowiedzieli, że przestaną płacić na utrzymanie jej pałacu. W Katmandu uznano to za zapowiedź himalajskiej odmiany "rewolucji kulturalnej", a w mieście doszło do rozruchów.

Maoiści nie tylko odtrąbili odwrót, ale zapowiedzieli, że odtąd kumari ma udzielać błogosławieństwa nie królowi, lecz prezydentowi lub premierowi republikańskiego rządu. A kiedy, ratując chwiejący się tron, król Gyanendra potajemnie odwiedził kumari, a ona, nie orientując się w polityce, udzieliła mu błogosławieństwa, rozsierdzeni maoiści odebrali mu połowę gwardii przybocznej, a rok później obalili monarchię.

"To, że nie jesteśmy już królestwem, nie znaczy, że mamy zerwać z naszą kulturą i tradycją - mówi prof. Chunda Bajracharya ze stołecznego uniwersytetu Tribhuvana. - Świat się zmienia, a wraz z nim obyczaje i tradycje. Ale na te zmiany potrzeba więcej czasu niż na obalenie króla".

Z Katmandu Wojciech Jagielski