Ratują zagrożoną synagogę

Ekspertyza budowlana wykazała, że budynek świątyni jest zagrożony ze względu na możliwość osunięcia erodującej skarpy. Sytuacja była już bardzo poważna: ruchy ziemi mogły wywołać nawet silniejsze opady deszczu lub tąpnięcia w kopalniach, które znajdują się w pobliżu Oświęcimia. Wzmocnienie skarpy to jedyna droga do uratowania budynku.

Dyrektor Centrum Żydowskiego, którego częścią jest świątynia, powiedział, że rozbierane są już usytuowane w tym rejonie garaże, a następnie w grunt wpuszczone zostaną betonowe mikropale. Remontu doczeka się także dom żydowskiej rodziny Klugerów, który stabilizuje skarpę. Prace potrwają do wczesnej wiosny przyszłego roku.

Kuncewicz powiedział, że Centrum zgromadziło już większość potrzebnych funduszy na ratunek dla synagogi. Wciąż jednak poszukuje pieniędzy na dokończenie całego projektu, w tym remont domu Klugerów.

Synagoga Lomdej Misznajot w Oświęcimiu powstała na początku XX wieku. Po wojnie mieściła się w niej między innymi hurtownia dywanów. W marcu 1998 roku została zwrócona społeczności żydowskiej na mocy ustawy o restytucji majątków gmin żydowskich w Polsce. Jest to jedyna synagoga w Oświęcimiu ocalała z II wojny światowej.

Świątynia jest unikatowym śladem po społeczności żydowskiej, która współtworzyła Oświęcim i Polskę przez niemal 500 lat, aż do Zagłady. "To zabytek o wyjątkowym znaczeniu symbolicznym dla polsko-żydowskiego dziedzictwa naszego kraju ze względu na lokalizację w bezpośrednim sąsiedztwie byłego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz" - podkreślił Kuncewicz.

Centrum Żydowskie w Oświęcimiu powstało w 2000 roku. Jego celem jest kultywowanie pamięci o żydowskich mieszkańcach miasta, którego nazwę podczas wojny Niemcy zmienili na Auschwitz, a także edukacja ze szczególnym uwzględnieniem problematyki Holokaustu i współczesnych zagrożeń związanych z nietolerancją i uprzedzeniami. Pod jego auspicjami działa muzeum żydowskie, synagoga oraz centrum edukacyjne.

Dom Klugerów został wzniesiony na przełomie XIX i XX wieku. Rodzina Klugerów mieszkała w Oświęcimiu przed wojną. Z dziewięciorga dzieci Zagładę przeżyła tylko trójka, w tym Szymon, który był więźniem niemieckiego obozu Auschwitz. Po wojnie mieszkał w Szwecji. W latach 60. powrócił do Oświęcimia. Był ostatnim Żydem mieszkającym w mieście. Zmarł w 2000 roku. Spoczywa na miejscowym kirkucie.

Pierwsi Żydzi zamieszkali w Oświęcimiu w początkach XVI wieku. W 1939 roku stanowili ponad połowę mieszkańców 14-tysięcznego miasta. Po II wojnie światowej do Oświęcimia powróciło 186 Żydów.