Dialog katolicko-żydowski – droga za nami, droga przed nami.

Rabin David Rosen

Eminencjo Księże Kardynale,
Ekscelencje,
Panie i Panowie!

To dla mnie honor móc dziś dzielić podium z kardynałem Dziwiszem. Czuję się też zaszczycony, mogąc w ten sposób złożyć hołd pamięci niezwykłego i odważnego człowieka, księdza Stanisława Musiała.
Moja obecność na tej konferencji, tu w Krakowie, ma dla mnie osobiście szczególne znaczenie, ze wzglę-du na moje rodzinne korzenie, które tkwią właśnie w Polsce i w Krakowie.

BOHATER KATOLICKO-ŻYDOWSKIEGO POJEDNANIA

W rzeczy samej, gdy reflektujemy nad historią i przemianami stosunków katolicko-żydowskich, ten kraj i to miasto ma wyjątkowe powody do dumy. Kraków ma bowiem nie tylko własną długą historię tych relacji, z jej tragizmem i jej bogactwem, ale jest też miastem człowieka, który był wielkim bohaterem pojednania katolicko-żydowskiego: Karola Wojtyły, papieża Jana Pawła II, któremu kardynał Dziwisz służył w tak wyjątkowy sposób.

Jego Eminencja wspomniał o szczególnym zaangażowaniu Jana Pawła II w proces pojednania z narodem żydowskim i ja także chciałbym się do niego odnieść.

Jan Paweł II był, jak się zdaje, pierwszym papieżem, który znał Żydów niejako od środka, z własnego doświadczenia. Przeżycia w dzieciństwie i przyjaźń z członkami społeczności żydowskiej w Wadowicach wpłynęły na jego własną religijność na długo przedtem, nim postanowił zostać kapłanem. W wywiadzie dla czasopisma „Parade”, który przeprowadził z nim Tad Szulc w 1994 roku, Jan Paweł II opowiedział o wrażeniu, jakie wywarł na nim Psalm 147 (nota bene będący integralną częścią codziennej żydowskiej modlitwy porannej), gdy usłyszał go jako chłopiec podczas wieczornej Mszy:
Chwal, Jerozolimo, Pana, wysławiaj twego Boga, Syjonie! Umacnia bowiem zawory bram twoich
i błogosławi synom twoim w tobie.
Jan Paweł II podkreśla, że odniósł on wówczas te słowa do ludu żydowskiego, który znał. „Ciągle mam w moich uszach słowa i melodię tej modlitwy, którą zapamiętałem na całe życie” – powiedział w wywiadzie z Szulcem.

ŻYD – NASZ STARSZY BRAT

W Liście do przyjaciela Żyda Gian Franco Svidercoschiego, opowiadającym o żydowskich przyjaźniach Karola Wojtyły – w szczególności z Jerzym Klugerem – odkrywamy jeszcze jeden motyw, który ukształtował jego rozumienie relacji z narodem żydowskim, motyw emanujący wprost z polskiej kultury. Przekazał mu go szczególnie ceniony przez niego nauczyciel, Jan Gebhardt, który wpoił mu szacunek do tego, co najlepsze w polskim dziedzictwie intelektualnym, z pismami Adama Mickiewicza na czele. Książka Svidercoschiego mówi o tym, jak w dzień po antysemickich zamieszkach w Wadowicach, ów nauczyciel odczytał podczas lekcji słowa Mickiewicza napisane przez niego w 1848 roku, a pomyślane jako rodzaj politycznego manifestu, który miał być inspiracją dla konstytucji przyszłych państw słowiańskich:

Wszelki z narodu jest obywatelem, wszelki obywatel równy w prawie i przed urzędami. Izraelowi, bratu starszemu, uszanowanie, braterstwo, pomoc na drodze ku jego dobru wiecznemu i doczesnemu. Równe we wszystkim prawo (s. 39).

* * *
Dziwisz Stanisław, Cardinal; Rosen David, Rabbi
BROTHERS REUNITED (BRACIA ODNALEZIENI)
Catholic-Jewish Dialogue (Dialog katolicko-żydowski)
stron: 120
WAM Kraków 2009