Kościół Jezusa Chrystusa Świętych Dni Ostatnich

Wyznanie wiary Josepha Smitha
Polskie Salt Lake City: Mormoni na Mazurach

Początki
Początki Kościoła sięgają 1830 r., kiedy to młody - dwudziestosześcioletni - Joseph Smith (1805-1844), wraz ze swymi sześcioma zwolennikami, postanowił, zgodnie z objawieniem, które otrzymał, zorganizować gminę na wzór pierwszych chrześcijan czasów apostolskich. Pojawienie się Kościoła mormonów w tym okresie nie było czymś wyjątkowym.
W XIX w. Stany Zjednoczone przeżywały drugi okres wielkiego religijnego przebudzenia. Smith uzasadnił przyczynę powołania własnego Kościoła względami socjoreligijnymi. Po pierwsze, wielość konkurujących ze sobą wyznań powodowała rozchwianie światopoglądowe u wielu poszukujących religijnego zakorzenienia (sam doświadczył tej sytuacji). Po drugie, przekonanie o własnej religijnej misji skłoniło go do założenia odrębnej grupy religijnej. To, co od początku wyróżniało mormonów i co przysporzyło im tak wielu wrogów oraz zbrojnych oponentów, to ostentacyjna manifestacja własnego posłannictwa jako "ludu wybranego" i radykalna separacja od społeczności lokalnej. W kolejnych latach doszły do tego walki o dominację ekonomiczną na wybranym terenie i zbrojne zajęcie ziem nad Jeziorem Słonym w stanie Utah w celu założenia tam państwa mormonów ze stolicą w Salt Lakę City. Prowadząc misję zbudowania królestwa Bożego na ziemi - w wybranym przez siebie miejscu - od początku popadli w zbrojny konflikt z sąsiadami. Utożsamiając się z biblijnymi Hebrajczykami, wierzyli, że spotykające ich prześladowania są wypełnieniem proroctwa. W czasie jednej z bitew w 1844 r. zginął Smith.
Po śmierci założyciela dzieło jego podjął Brigham Young (1801-1877), który szybko stał się niekwestionowanym przywódcą w sprawach organizacyjnych i doktrynalnych.

Pierwotnie mormonizm był ruchem ubogich farmerów, którzy znaleźli w nim oparcie duchowe i ekonomiczne. Początkowo dopuszczano poligamię (sam założyciel miał kilkanaście żon), jednakże w 1890 r. - pod naciskiem Kongresu amerykańskiego - zakazano jej. Dopiero wtedy, w 1896 r., uznano Utah za stan USA. Współcześni mormoni kładą duży nacisk na obowiązek dotrzymania wierności małżeńskiej i powstrzymywania się od współżycia seksualnego aż do zawarcia ślubu. Obecnie jest to czwarta pod względem liczebności (około 9 mln członków) grupa religijna w Stanach Zjednoczonych.

Zasady

Podstawą doktryny jest Księga Mormona (księga święta tak jak Biblia) oraz teksty: Nauki i Przymierza i Perła Wielkiej Wartości. Księga Mormona jest dokonanym przez Smitha tłumaczeniem objawionych mu proroctw i spisanych na złotych tabliczkach starożytnych dziejów Ameryki. Nazwa księgi wywodzi się od imienia proroka Mormona, który spisał historie dwóch społeczności: Netitów i Lamanitów. Nefici mieli być wierną Bogu częścią Żydów z pokolenia Józefa, którzy około 600 r. p.n.e przybyli do Ameryki. Część Nefitów, która pozostała w Palestynie, przyjęła naukę Chrystusa, stając się tym samym wyznawcami pierwotnego chrześcijaństwa, które później uległo zepsuciu. Lamanici w tym samym czasie przybyli do Ameryki, ale ponieważ zbuntowali się przeciwko Bogu, za karę otrzymali ciemniejszą skórę (ich potomkami są Indianie). Nefici z powodzeniem walczyli z Lamanitami. Przywódcą tych pierwszych był właśnie Mormon. Księga Mormona (przytaczająca wiele cytatów z Biblii) wyjaśnia plan zbawienia i naucza, co ludzie winni czynić, by osiągnąć spokój ducha w tym życiu i wieczne zbawienie w życiu przyszłym.