Lekcja symboliki nagrobnej

Symbole nagrobne judaizmu odzwierciedlają żydowskie życie i jego wartości, oznaczają przywiązanie do nich. Są też znakami przemijania i upamiętniają cenione w tradycji żydowskiej zasługi zmarłych - wyjaśniła słuchaczom, w większości młodym, Krajewska.

Dwa najważniejsze symbole to "błogosławiące dłonie" oraz "dzban i misa". Błogosławiące dłonie symbolizują pochodzenie z rodu kohenów (kapłanów), wywodzącego się od arcykapłana Aarona; męscy członkowie tego plemienia pełnili służbę w Świątyni i czuwali nad sprawowanym w niej kultem. Z kolei dzban i misa odnoszą się do lewitów (starożytnych sług świątynnych), potomków z rodu Lewiego, którzy m.in. obmywali ręce kapłanom przed sobotnim nabożeństwem.

Często spotykana złamana świeca, a także złamane drzewo oznaczają na macewie przerwane życie, księga wyraża zamiłowanie zmarłego do studiowania Tory.

Oliwka i winorośl - to dwie z siedmiu roślin (rodzajów) znamionujących ziemię Izraela, a ptak symbolizuje duszę; jeśli występuje z pisklętami, ich liczba odpowiada liczbie dzieci osieroconych przez zmarłą matkę - tłumaczyła wykładowczyni. Lew, orzeł, jeleń lub lampart odnoszą się do popularnego wśród Żydów wschodnioeuropejskich wersetu: "Bądź zwinny jak lampart, lekki jak orzeł, rączy jak jeleń i silny jak lew, by wypełnić wolę twojego Ojca, który jest w Niebie" - mówiła.

Krajewska zaznaczyła, że świeca na nagrobku to również znak, że w tym miejscu pochowano kobietę, bowiem jednym z jej najważniejszych zadań religijnych jest zapalanie świateł szabatu. Symbolika płaskorzeźby nagrobnej łączyła się często z wersetem wyrytym na epitafium, imieniem zmarłego lub jego funkcją religijną. Niemal każde epitafium kończy pięcioliterowy skrót, którego najczęściej spotykane rozwinięcie brzmi: "Niech jej (jego) dusza będzie wpleciona w węzeł życia" - dodała znawczyni religii i tradycji żydowskiej.

Monika Krajewska - artystka, anglistka, autorka artykułów, albumów "Czas kamieni" i "A Tribe of Stones" oraz książeczki dla dzieci "Mój młodszy brat" - prowadzi na co dzień zajęcia z plastyki z elementami kultury żydowskiej w Prywatnej Szkole Podstawowej Lauder-Morasha w Warszawie. Prezentuje też na warsztatach wycinanki żydowskie i kaligrafię hebrajską.

II Kieleckie Spotkania Chrześcijańsko-Żydowskie - organizowane od 15 stycznia do 12 lutego przez Stowarzyszenie im. Jana Karskiego - odbywają się pod hasłem "Tikkun-Naprawa". "Tikkun" oznacza w hebrajskim "naprawianie świata", jest również wezwaniem do doskonalenia siebie. Program spotkań obejmuje prelekcje nt. judaizmu i Holokaustu, debaty z publicystami, pokazy filmów, spektakle teatralne i zebrania modlitewne.