Kielce: zakończyły się obchody XX Dnia Judaizmu

Dialog w kulturze

Z okazji obchodów XX Dnia Judaizmu w Kielcach w Muzeum Diecezjalnym bp Jan Piotrowski oraz wiceambasador Izraela Ruth Cohen–Dar otworzyli wystawę „Nasi sąsiedzi – Żydzi”, obrazującą w fotografiach, dokumentach i relacjach sąsiedztwo polsko-żydowskie na Kielecczyźnie.

Ostatnim punktem tegorocznych obchodów była natomiast żydowska modlitwa wieczorna „Wieczór psalmów”, którą zorganizowało Kieleckie Centrum Kultury. Podczas spotkania zaprezentowano dawidowe psalmy w interpretacji zarówno żydowskiej, jak i chrześcijańskiej.

Dzień wcześniej w ramach obchodów Dnia Judaizmu, w kamienicy, w której 70 lat temu dokonano straszliwego mordu na Żydach uroczyście otwarto „Pokój błogosławieństw”. Na ścianach w pomieszczeniu specjalnie przygotowanym do modlitwy i medytacji religijnej powieszono oprawione w szklane szyby plansze z błogosławieństwami, które zaczerpnięto z Księgi Psalmów i Kazania na Górze. Wykorzystano też modlitwę papieża Franciszka w Malmö oraz teksty ułożone przez rabina Abrahama Skórkę i bpa Jana Piotrowskiego. Przygotowano też specjalne miejsce, gdzie każdy może zostawić zapisane przez siebie błogosławieństwo. Inicjatywa ma służyć idei dialogu i pojednania.

Budujmy wzajemne braterstwo

Obchodom Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce towarzyszyło przesłanie biskupów. W tym roku pod dokumentem podpisali się bp Rafał Markowski i bp Mieczysław Cisło – obecny i poprzedni przewodniczący Komitetu Episkopatu ds. Dialogu z Judaizmem. Zwracają oni uwagę, że wpisanie przed ponad 20 laty ogólnopolskich obchodów Dnia Judaizmu do kalendarza kościelnego było decyzją pionierską. Inicjatywa stanowiła odpowiedź na wezwanie soborowego dokumentu "Nostra aetate", aby „ożywić i zalecić obustronne poznanie się i poszanowanie, które osiągnąć można zwłaszcza przez studia biblijne i teologiczne oraz przez braterskie rozmowy” (nr 4).

W przesłaniu zachęca się do budowania wzajemnego braterstwa w oparciu o to, co w obydwu religiach wspólne, do wyjścia naprzeciw, do zaufania i wyzwalania ze stereotypów. "Niepowtarzalny, wprost epokowy wkład w wzajemne relacje dał św. Jan Paweł II, noszący w swym sercu od dzieciństwa przyjaźń z żydowskimi rówieśnikami, która stała się inspiracją jego moralnych przesłań, gestów, działań, solidarności wobec narodu żydowskiego" – zaznaczają autorzy przesłania. Nawiązując do papieża Franciszka, biskupi stwierdzają: "Nie tylko słowa, ale także milczenie może wiele mówić o więzi solidarności i uczuciach, tak, jak to miało miejsce podczas papieskich nawiedzin niemieckiego obozu Auschwitz".

Komitet Episkopatu ds. Dialogu z Judaizmem zaznacza, że wobec Żydów chrześcijanie zostali obciążeni winą niechęci, dyskryminacji, a nawet udziału w ich cierpieniu. I deklaruje: "Dlatego w duchu soborowego dokumentu powtarzamy słowa skruchy: „Kościół, pomnąc na wspólne z Żydami dziedzictwo opłakuje – nie z pobudek politycznych, ale pod wpływem religijnej miłości ewangelicznej – akty nienawiści, prześladowania, przejawy antysemityzmu, które kiedykolwiek i przez kogokolwiek kierowane były przeciw Żydom” (Nostra aetate, 4).

W przesłaniu przypomina się także, że Episkopat Polski "we wspólnotowym akcie pokuty prosił Boga o wybaczenie win, jakie współbracia w wierze zaciągnęli wobec braci Żydów, zwłaszcza podczas ostatniej wojny, czasu totalnej Zagłady". Stwierdza jednocześnie: "nie możemy też zapominać o bohaterskich postawach Polaków, niosących pomoc skazanym na zagładę Żydom, niekiedy aż po zapłacenie za to najwyższej ceny, to jest własnego życia".

Komitet zwraca uwagę, że "do kultury naszego społeczeństwa należy coraz częstsze upamiętnianie dotychczas zapomnianych mogił Żydów, polskich współobywateli rozstrzelanych przez Niemców". Dzięki temu skazani na śmierć i wymazanie ze zbiorowej pamięci odzyskują dziś swoją godność, a pomnikowe płyty na których umieszczane są imiona Żydów, odsłaniane są przy udziale izraelskiej młodzieży, rabina, biskupa, księży i miejscowej społeczności.

Ogólnopolski Dzień Judaizmu został ustanowiony przez Konferencję Episkopatu Polski w 1997 r. Jego celem jest rozwój dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, a także modlitwa i refleksja nad związkami obu religii. Polska jest drugim, po Włoszech, europejskim krajem, w którym zaczęto organizować takie obchody. Później włączyły się w tę inicjatywę m.in. Austria, Holandia i Szwajcaria. Dzień Judaizmu ma pomóc katolikom w odkrywaniu judaistycznych korzeni chrześcijaństwa oraz pogłębianiu świadomości – jak nauczał Jan Paweł II – że religia żydowska nie jest wobec chrześcijaństwa rzeczywistością zewnętrzną, lecz "czymś wewnętrznym, oraz że nasz stosunek do niej jest inny aniżeli do jakiejkolwiek innej religii". Zgodnie z założeniami Episkopatu, Dzień Judaizmu ma przybliżać nauczanie Kościoła po II Soborze Watykańskim na temat Żydów i ich religii oraz ukazywać antysemityzm jako grzech. Jest to też okazja do propagowania posoborowego wyjaśniania tekstów Pisma Świętego, które w przeszłości mogły być interpretowane w sposób antyjudaistyczny i antysemicki. Co roku centralne obchody Dnia Judaizmu organizuje inna polska diecezja wraz z powołanym w 1996 r. Komitetem ds. Dialogu z Judaizmem. Przewodniczący Komitetu, bp Mieczysław Cisło podkreśla, że "wspólne dziedzictwo Żydów i chrześcijan wzywa ich do dawania świadectwa Jedynemu Bogu i jego przykazaniom". Po raz pierwszy Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce obchodzono w 1998 r. w Warszawie. W międzyczasie odbyły się w największych polskich miastach. Ubiegłoroczne ogólnopolskie obchody miały miejsce w Toruniu, a w przyszłym roku zorganizowane zostaną w Warszawie. 

Obecnie do gmin żydowskich w Polsce należy ok. 4 tys. osób, natomiast społeczność Żydów w Polsce szacuje się na ok. 20 tys.