Indiańskie zagadki

Nie ulega jednak wątpliwości, że większość zabytków starożytności, które pozostały do naszych czasów, miała przeznaczenie kultowe.

  W Ameryce najwcześniej zaawansowane kultury pojawiły się na terenach dzisiejszego Meksyku. Już przed naszą erą rozwinęła się kultura nazywana obecnie olmecką (choć nie ma nic wspólnego z późniejszym indiańskim plemieniem Olmeków). Pod koniec starożytności przeżywała natomiast rozkwit kultura Majów. Zagadkowe obiekty kultowe pozostawili po sobie starożytni mieszkańcy Andów.

Olmeckie piramidy i opuszczone miasto
Kultura olmecka powstała na terenie dzisiejszego Meksyku, swój największy rozkwit przeżywała w I wieku p.n.e. Najważniejszym zabytkiem jaki po niej pozostał jest ośrodek kultowy w La Venta.- na wyspie wśród bagien i mokradeł. Centralne miejsce zajmuje tam piramida licząca 30 metrów wysokości, o podstawie 128x73 metry. U stóp piramidy znajdują się dziedzińce ograniczone terasami. Charakter kultowy miały również prostokątne wykopy. W zdobnictwie dominują motywy jaguarów, ludzi-jaguarów i upierzonych wężów. Do największych osobliwości sztuki olmeckiej należą niewątpliwie bazaltowe „wielkie głowy” – mają ponad 2 metry wysokości i ważą około 20 ton.

Pod wpływem kultury olmeckiej powstał zapewne również wielki kompleks budowli kultowych nazwany później przez Azteków Teotihuacan. W średniowieczu stał się najważniejszym centrum religijnym Ameryki i centrum pielgrzymkowym. Wybudowano go jednak już w III lub II wieku p.n.e. i opuszczono z nieznanych przyczyn. Było to prawdziwe miasto, z centrum obrzędowym otoczonym dzielnicami mieszkalnymi. Zespół budowli kultowych grupował się wzdłuż liczącej ponad 3 km alei, którą Aztekowie nazwali później Drogą Umarłych..

Nad okolicą dominowała ogromna ścięta piramida. Wzniesiona na podstawie o boku 210 metrów, piętrzyła się czterema tarasami o skośnych ścianach na wysokość ponad 60 metrów.

Po obu stronach Drogi Umarłych ciągnęły się mniejsze piramidy, platformy, pałace. Jedna z piramid została zbudowana ze ścian na przemian pionowych i ukośnych. Między gładkimi kamiennymi gzymsami umieszczono rzeźby przedstawiające węże. Paszcze wężów otoczone piórami sterczały ze ścian na przemian ze stylizowanymi maskami Boga Deszczu.

Święte cykle czasu Majów
Kultura Majów rozwinęła się od IV wieku na meksykańskiej wyżynie Chiapas i w Gwatemali. Miasta Majów wznosiły się, jak pisze Ch. Gallenkamp ("Majowie", Warszawa 1968) "na wydartych dżungli przestrzeniach, pełne lśniących piramid (...), przepięknie zdobionych sakralnymi symbolami i wizerunkami bóstw opiekuńczych, którym były poświęcone".

Podobnie jak w starożytnej Grecji nabożeństwa Majów odbywały się na zewnątrz świątyni. Wnętrza są wilgotne, mroczne i pozbawione ozdób. Wspaniały był natomiast wygląd zewnętrzny: stromo wznoszące się tarasy i schody, rzeźbione słupy i fasady.