Żydzi w dzisiejszej Polsce: Została tylko garstka

Przez stulecia wyznanie decydowało o tym, czy ktoś był uważany za Żyda czy nie. Obecnie spośród polskich Żydów tylko ok. 2000 pozostało przy wyznaniu mojżeszowym. Są oni zrzeszeni w Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Rzeczypospolitej.

Żydzi w diasporze zawsze i wszędzie organizowali się w samodzielne gminy. W Polsce były one znane jako kahały. W kahale autorytetem w sprawach religijnych jest rabin; nie jest on kapłanem, ale znawcą prawa religijnego i jego świętych ksiąg oraz nauczycielem judaizmu. Społeczność kahału modli się w synagodze (bożnicy). Obecnie z przedwojennych gmin nic nie pozostało. Również zabytkowych synagog zachowało się stosunkowo niewiele. Zwykle zresztą nie miałby się już kto w nich modlić. Dlatego większość z nich mieści dziś domy kultury, biblioteki i muzea.
Po wojnie nieliczni Żydzi, którzy ocaleli, utworzyli kilka organizacji. Najważniejsze z nich, do dziś istniejące, to Towarzystwo Społeczno Kulturalne Żydów w Polsce, Żydowski Instytut Historyczny i Państwowy Teatr Żydowski. W 1994 r. powstała żydowska szkoła podstawowa w Warszawie, pod nazwą Lauder Morasha School.

W roku 1949 utworzono Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego z siedzibą w Warszawie. W 1992 r. nazwa została zmieniona na Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Rzeczypospolitej.
Związek działa na podstawie Statutu z 1966 r., jest niezależny, a w sprawach dotyczących religii ma prawo zasięgać opinii naczelnego rabina w Izraelu. Organami centralnymi Związku są: Związkowy Zajazd Kongregacyjny, Zarząd Główny, Komisja Rewizyjna, Sąd Polubowny oraz Związkowa Rada Religijna.


Związek posiada 7 synagog i 15 domów modlitwy. Liczy ok. 2000 członków, czynnych w 9 gminach i 7 filiach na terenie całego kraju. Związek wydaje rocznik "Kalendarz Żydowski - Almanach" i prowadzi działalność społeczno-kulturalną. Najwięcej Żydów skupionych jest wokół gmin wyznaniowych Warszawy, Łodzi, Krakowa, Wrocławia. Tam też działają one najprężniej organizując m.in. kursy języka hebrajskiego i wykłady na temat judaizmu. Pozostałe gminy mieszczą się w Bielsku-Białej, Gdańsku, Katowicach, Legnicy i Szczecinie
Przewodniczącym Związku jest obecnie Piotr Kadlčik. Naczelnym rabinem Polski jest od 8 grudnia 2004 roku Michael Schudrich.