Muzułmanie w Polsce

Polskich wyznawców islamu kojarzy się przede wszystkim z Tatarami, o których już w 1397 roku w swych „Rocznikach” pisał Jan Długosz. Pod koniec XIV wieku Tatarzy-muzułmanie zaczęli osiedlać się na terenach dawnej Rzeczypospolitej. Natomiast ich osadnictwo na wielką skalę miało miejsce sto lat później, kiedy książę Witold przekazał im ziemię oraz prawo wyznawania własnej wiary w zamian za obowiązek służby wojskowej.

Największy napływ muzułmanów na ziemie polskie nastąpił w XVI i XVII wieku. Liczbę muzułmanów w tych czasach ocenia się na 100 tys. osób. I wojna światowa przyniosła ogromne straty wśród ludności tatarskiej, do tego stopnia, że na terenie nowo powstałego państwa polskiego mieszkało ich ok. 5,5 tys. Współcześnie brak jest oficjalnych danych statystycznych na temat liczby wyznawców islamu w naszym kraju. Szacunkowo przyjmuje się, że Tatarów jest około 5 tys.

Dzieje Tatarów polskich, nazywanych także „polskimi muzułmanami”, są doskonałym przykładem współistnienia dwóch odmiennych kultur, które – oddziałując na siebie – wzajemnie się przenikały i ubogacały. Na uwagę zasługuje fakt, że wśród Tatarów polskich kobiety nie zasłaniały twarzy; nie praktykowano też – dopuszczalnego przez prawo muzułmańskie – wielożeństwa. Niezależnie od procesów asymilacyjnych muzułmanie, dzięki więzom wiary, zachowali liczne obyczaje i odrębność wyznaniową. Na szczególną uwagę zasługuje tatarski dorobek kulturowy i religijny; zwłaszcza piśmiennictwo, które obejmuje m.in.: teksty koraniczne i komentarze (tafsiry), modlitewniki (chamaiły), przepisy rytualne i tzw. kitary (zbiory tekstów o różnorodnej tematyce). W literaturze tej oprócz oczywistych wątków muzułmańskich pojawiają także elementy chrześcijańskie.

Cechą charakterystyczną polskich Tatarów jest patriotyzm i przywiązanie do Polski. Potwierdzali to udziałem w ważnych wydarzeniach naszego kraju. W 1410 roku brali udział w bitwie pod Grunwaldem, walczyli w wojnach i powstaniach oraz bronili granic Rzeczypospolitej we wrześniu 1939.
Tatarzy są sunnitami, a więc członkami tej grupy w islamie, do której należy blisko 90 procent muzułmanów. Natomiast w perspektywie prawnej należą do tzw. szkoły hanafickiej, którą cechuje m.in. tolerancja wobec innych religii.

Obok Tatarów wyznawcami islamu w Polsce są także muzułmanie obcego pochodzenia, którzy osiedlili się w naszym kraju w drugiej połowie minionego stulecia. Byli to głównie arabscy studenci, którzy po odbytych studiach, założyli rodziny i zostali w Polsce. Nieliczną grupę stanowili także imigranci z krajów muzułmańskich. Wskutek przemian w 1989 roku zaczęli do Polski przybywać muzułmanie w celu prowadzenia działalności gospodarczej.