Polskie akcenty w dialogu z islamem

Spotkanie poprzedziła wystawa o Koranie, którą w Muzeum Misyjno-Etnograficznym w ciągu trzech miesięcy obejrzało ponad 20 tysięcy osób. Na uwagę zasługuje fakt, że Dzień Muzułmański, oprócz spotkań chrześcijan z muzułmanami, umożliwił nietypowe dla świata muzułmańskiego spotkanie sunnitów z innymi grupami islamskimi, m.in. Ahmadijja.

Dialogowy klimat i pełne szacunku kontakty między chrześcijanami i muzułmanami w Polsce zaowocowały powstaniem w 1997 roku Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów. W minionym dziesięcioleciu Rada skoordynowała kilka reprezentacyjnych wystąpień na spotkaniach międzyreligijnych i wydała oświadczenia w związku z gwałceniem praw chrześcijan i muzułmanów w różnych częściach świata. Pod auspicjami Rady odbyły się także konferencje naukowe na Uniwersytecie Warszawskim. Na płaszczyźnie doświadczenia religijnego Rada zainspirowała spotkania modlitewne wyznawców obu religii, które zainicjowały Dzień Islamu w Kościele katolickim w Polsce.

Nie bez znaczenia jest data, którą wybrano na Dzień Islamu. 26 stycznia przypada zaraz po oktawie modlitw o jedność chrześcijan, którą z kolei poprzedza Dzień Judaizmu. W ten sposób chrześcijanie rozpoczynają te szczególne dni spotkaniami z żydami, których uznają za „starszych braci w wierze”, a kończą je spotkaniami z „młodszymi braćmi w wierze”, czyli muzułmanami. Wpisanie Dnia Islamu do kalendarium oficjalnych wydarzeń religijnych w Polsce jest wymownym gestem dialogowym Episkopatu, który wyraża szacunek katolików do muzułmanów żyjących w Polsce. Jest to również zaproszenie do odpowiedzialności za kształtowanie klimatu dialogu religijnego w naszym kraju. Ks. bp Piotr Libera w przesłaniu z 2002 roku stwierdził: Dzień Islamu inspiruje do pełniejszego wiedzenia rzeczywistości, innego stosunku do Boga i innych ludzi. Chodzi o przezwyciężenie stereotypów wynikających z wzajemnej nieznajomości oraz o obiektywne poznawanie religii, kultury i tradycji obu wyznań.

I Dzień Islamu w Kościele katolickim w Polsce obchodzono 26 stycznia 2001 r. W tym miejscu należy wyjaśnić, że w latach 2001 i 2002 oficjalna nazwa tego dnia brzmiała „Dzień modlitw poświęcony islamowi”. Ze względu na niejednoznaczność sformułowania, które zastępowano „Dniem modlitw poświęconych islamowi”, Episkopat Polski w 2003 roku przyjął – na wzór Dnia Judaizmu – formułę „Dzień Islamu”. 26 stycznia 2001 roku katoliccy i muzułmańscy przedstawiciele Rady uczestniczyli w zorganizowanych z tej okazji mszach św. i wspólnych modlitwach w Warszawie, Gdańsku oraz Olsztynie, gdzie na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego odbyła się sesja naukowa pt. „Islam w Europie Wschodniej. Historia i perspektywy dialogu”.

W latach 2002-2006 centralne uroczystości z okazji Dnia Islamu odbywały się w Kolegium Jezuitów przy Sanktuarium św. Andrzeja Boboli w Warszawie. Spotkaniom przewodniczył Przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi, Rady Episkopatu Polski ds. Dialogu Religijnego bp Tadeusz Pikus oraz mufti RP Tomasz Miśkiewicz (lub ich delegaci). O randze i znaczeniu tych spotkań świadczy udział ambasadorów państw arabskich i muzułmańskich oraz wiernych i duchownych obu religii. Centralne spotkania składały się z czterech głównych części: wprowadzenia, czytania fragmentów Ksiąg Świętych, przemówień lub komentarzy oraz modlitw końcowych. Spotkania kończyły się wspólną agapą. We wprowadzeniu odczytywano przesłania nuncjusza apostolskiego, fragmenty przemówień Ojca Świętego Jana Pawła II do muzułmanów lub Orędzia na Światowy Dzień Pokoju.

Centralne obchody Dnia Islamu w 2007 roku odbyły się w Domu Pielgrzyma przy warszawskiej parafii św. Stanisława Kostki. Tegoroczny Dzień Islamu odbył się pod hasłem „Abraham – Ojciec wiary”. Gospodarzem spotkania był ks. bp Romuald Kamiński, nowo mianowany Przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi.

Nie wypracowano jeszcze jednolitej formuły obchodów tego Dnia. Organizatorzy opracowują swój własny program, wypełniony spotkaniami, sympozjami, odczytami i modlitwami. Kapłanów i wiernych zachęca się, aby w modlitwie powszechnej modlili się w intencji wyznawców islamu.
Oprócz centralnych uroczystości w Warszawie chrześcijanie i muzułmanie spotykają się także na nabożeństwach, sesjach naukowych, panelach i koncertach w Gdańsku, Krakowie Lublinie, Olsztynie, Opolu, Pieniężnie i Poznaniu.

W organizację Dnia Islamu w Krakowie zaangażowane są głównie Papieska Akademia Teologiczna na czele z ks. prof. Łukaszem Kamykowskim oraz środowisko KIK-u. Spotkania składają się z dwóch części: nabożeństwa Słowa Bożego w bazylice Ojców Franciszkanów i sesji naukowej.
Od 2004 Dzień Islamu obchodzony jest także w Lublinie. Muzułmanie i katolicy modlą się w kościele akademickim Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Stronę muzułmańską reprezentują głównie członkowie Stowarzyszenia Studentów Muzułmańskich w Polsce. Zdaniem głównego organizatora lubelskich spotkań, o. Stanisława Grodzia SVD z Instytutu Teologii Fundamentalnej KUL, odmawiana w duchu spotkań w Asyżu i wedle wskazań Soboru Watykańskiego II modlitwa jest wzajemnym dawaniem świadectwa o własnej wierze.

Od 2003 roku katolicy i muzułmanie spotykają się również w Pieniężnie w gmachu Misyjnego Seminarium Duchownego Księży Werbistów. Mające tam siedzibę Centrum Dialogu Kultur i Religii organizuje spotkania z przedstawicielami różnych środowisk muzułmańskich w Polsce. Z okazji Dnia Islamu w Kościele katolickim w Polsce odbyły się dotychczas w Pieniężnie spotkania pod następującymi tytułami: „Bóg Abrahama” (2003), „Maria – Matka Jezusa Chrystusa” (2004), „Nie ma przymusu w religii” (2005). W 2006 roku rozpoczęto nowy cykl spotkań, który zatytułowano „Świat muzułmański”. W ramach tego cyklu przedstawiono „Indonezję”, natomiast w 2007 roku „Oblicza islamu afrykańskiego”.
Dzień Islamu w Kościele katolickim w Polsce jest w skali Kościoła powszechnego wydarzeniem jedynym w swoim rodzaju. Polscy katolicy prowadzą konstruktywny dialog z muzułmanami. Dynamikę tego dialogu trafnie wyjaśnił bp Kamiński, twierdząc: „(...)w Polsce łatwiej jest prowadzić dialog z islamem, gdyż podstawę społeczności muzułmańskiej w naszym kraju stanowią Tatarzy, którzy pięknie wpisali się w ojczystą historię".

Pieniężno, lipiec 2007