Judaizm o rzeczach ostatecznych: Życie, śmierć i żałoba

Kadisz
Kadisz jest znany jako modlitwa żałobników, ale w rzeczywistości różne jego odmiany są odmawiane przy wielu innych okazjach, a modlitwa ta sama z siebie ma niewiele wspólnego z żałobą i śmiercią. Modlitwa ta rozpoczyna się słowami: "Niech będzie wywyższone i poświęcone Imię Jego, wielkie w świecie, który sam stworzył według Swej woli. Niechaj ustanowi swoje królowanie, niechaj sprowadzi wyzwolenie..." i utrzymana jest w tym tonie. Modlitwą żałobną jest El Male Rachamim odmawiana nad grobem i w trakcie uroczystości żałobnych.
Dlaczego wobec tego Kadisz wiązany jest z żałobą?
Można się spodziewać, że po stracie jaką jest śmierć rodziców człowiek zwątpi w Boga, lub oskarży Go o niesprawiedliwość. Dlatego judaizm wymaga, by żałobnik każdego dnia publicznie (przed minianem, kworum dziesięciu dorosłych mężczyzn) potwierdzał, że wierzy w Boga mimo tej straty. Podnosi to również wartość zmarłego w oczach Boskich, gdyż musiał być dobrym rodzicem, skoro udało mu się wychować dziecko silne w wierze nawet w obliczu tragedii.
Dlaczego Kadisz odmawia się tylko przez 11 miesięcy, mimo że żałoba trwa rok?
Zgodnie z tradycją żydowską, dusza musi spędzić jakiś czas na oczyszczeniu zanim dostanie się do nieba. Czas oczyszczenia może trwać do 12 miesięcy dla najgorszego człowieka. Odmawianie Kadiszu przez 12 miesięcy znaczyłoby zatem, że rodzic był człowiekiem, który potrzebuje 12 miesięcy oczyszczenia. Aby uniknąć takiego podejrzenia mędrcy orzekli, że syn powinien odmawiać modlitwę tylko 11 miesięcy.
Powinno się odmawiać Kadisz również za innych bliskich zmarłych, ale tylko jeśli rodzice już nie żyją.

Jeszcze kilka słów o tym, jak wg Żydów wygląda życie po śmierci
W wyobrażeniu tego, co tak pięknie nazywamy rzeczami ostatecznymi, krzyżują się aspekt indywidualny i zbiorowy. Samo Pismo prawie w ogóle nie porusza problemu indywidualnego życia po śmierci. Biblijny hades jest bardzo ubogi: martwi nie chwalą Boga. Pojawienie się wyobrażenia o zmartwychwstaniu ciała w połączeniu z powszechnym sądem czyni z hadesu tymczasowe miejsce pobytu. W tym kręgu wyobrażeń człowiek pozostaje całkowicie na tym świecie.
W pewnym jednak momencie pojawia się wyobrażenie, że po indywidualnym sądzie dusza sprawiedliwego zostaje przyjęta do raju na tamtym świecie lub do nieba, zaś dusza złoczyńcy skazana zostaje na karę piekła, będącego w rabinicznym judaizmie raczej czasowo ograniczonym purgatorium, bolesnym oczyszczeniem duszy. Być może wyobrażenia te były pierwotnie obce judaizmowi, lecz później zostały doskonale z nim zintegrowane. Pozostała jednak wewnętrzna sprzeczność z oczekiwaniem zbiorowego zbawienia, która z trudem łagodzona jest przez oczekiwanie zmartwychwstania ciała i zbiorowego sądu.
Natomiast zbiorowe oczekiwanie końca czasów znajduje się na linii projekcji eschatologii biblijnej: oczekiwanie mesjasza, pomazańca z domu Dawida, który uwolni lud Izraela, poprowadzi go z powrotem do jego ziemi, a następnie odbuduje Świątynię;