Mahatma, czyli Wielki Duchem

Dla Gandhiego rozpad kraju był klęską. Podczas dramatycznych wydarzeń po podziale był on jedynym Hindusem, którego rozpaczliwe apele o zaprzestanie pogromów, połączone z wielodniowym strajkiem głodowym, odniosły skutek. Jego obecność najpierw w Kalkucie, a później w Delhi hamowała wybuchy nienawiści i chroniła ludność muzułmańską. W Kalkucie jego trwająca 73 godziny głodówka zatrzymała rzeź na ulicach miasta. Fali bestialskich mordów w Pendżabie nie potrafiło zatrzymać 55 tys. żołnierzy sił specjalnych. Gandhi sam zapobiegł wybuchowi przemocy w Bengalu. Mówiono o „cudzie w Kalkucie”. Ale cud nie wszystkim był na rękę. Ogarnięci fanatyczną nienawiścią hinduscy szowiniści chcieli wojny, a Mahatma wołał o pojednanie i przebaczenie. Uważali, że osłabia siłę narodu, dlatego chcieli jego śmierci.

Śmierć czekała w Birla House
We wrześniu 1947 r. Gandhi przyjechał do Delhi. Na prośbę rządu zatrzymał się na terenie willi należącej do bogatego indyjskiego przemysłowca Birli. Obecnie miejsce to jest znane jako Birla House i mieści się w nim muzeum. 2 października Gandhi obchodził tutaj swoje ostatnie urodziny. Z całego świata płynęły telegramy z życzeniami, a Mahatma spędził dzień na modlitwie, poszcząc i przędąc bawełnę. W styczniu 1948 r. w Birla House przeprowadził swój ostatni strajk głodowy. Miał on na celu zmuszenie rządu indyjskiego do wypłacenia 550 milionów rupii należnych Pakistanowi po podziale kraju. Protest okazał się skuteczny. Indie przekazały pieniądze Pakistanowi.

W Birla House Gandhi zajmował skromny pokój na parterze. Do dziś jego wystrój pozostał prawie niezmieniony. Przy ścianie leży materac zasłany białym prześcieradłem. Obok stoją niski stolik, szafka, spluwaczka i kołowrotek, na którym Mahatma prządł bawełnę. W gablotach na ścianie nieliczne rzeczy, które posiadał: okulary, laska, sandały, własnoręcznie utkane dhoti oraz zegarek – stary ingersoll, zatrzymany na godzinie jego śmierci – 17.17. W ogrodzie codziennie o godzinie 17.00 gromadził się wielki tłum ludzi, by uczestniczyć razem z Gandhim we wspólnej hindusko-muzułmańskiej modlitwie. 30 stycznia Gandhi się spóźnił i wyszedł z willi kilkanaście minut po 17. Szedł alejką przez zatłoczony ogród do miejsca, z którego miał poprowadzić modły. Nagle z tłumu wyszedł człowiek z rękoma złożonymi w geście hinduskiego pozdrowienia. Z ukrytego w nich pistoletu wystrzelił 3 razy. Strzały były śmiertelne. W miejscu, gdzie Gandhi upadł, dziś stoi malutki obelisk. Zawsze zdobią go girlandy świeżych kwiatów w kolorze szafranu. Zamach zorganizowała grupa hinduskich ekstremistów z Puny. Mordercą był Nathuram Godse – 37-letni dziennikarz, Hindus urodzony w wysokiej kaście braminów. Został powieszony.

Gong światowego pokoju
Przy wejściu na teren Birla House postawiono osobliwy pomnik: The World Peace Gong. Na metalowej tarczy gongu znajdują się flagi wszystkich państw świata oraz symbole wszystkich wielkich religii. Wśród nich krzyż widnieje obok półksiężyca, a gwiazda Dawida naprzeciw hinduskiej swastyki. Pod gongiem ustawiono tabliczkę ze słowami Gandhiego: „Nie pragnę żyć w świecie, jeśli nie będzie stanowił jedności”.