Audioprzewodniki o żydowskim dziedzictwie Śląska i Zagłębia

  Józef Wolny/GN Katowice
Cmentarz żydowski Fundacja - we współpracy ze znawcami tematu - przygotowała łącznie 64 kilkuminutowych opowieści o historii i dziedzictwie lokalnych społeczności żydowskich w jedenastu miastach Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego.

Całość tworzy wielogodzinne słuchowisko, które można za darmo odsłuchiwać ze strony internetowej www.opowiescinieobecnych.org lub pobrać i skopiować na przenośny odtwarzacz, by np. udać się z nim na spacer po Będzinie, Bytomiu, Chorzowie, Czeladzi, Dąbrowie Górniczej, Gliwicach, Katowicach, Sosnowcu, Zabrzu czy Żarkach.

"+Opowieści nieobecnych+ to historie o żydowskim świecie, który istniał na tych ziemiach przez kilka stuleci. Wielowiekowa chrześcijańsko-żydowska koegzystencja została przerwana w latach 30. ubiegłego wieku. Chciano te historie wymazać - burzono synagogi, niszczono cmentarze, palono księgi" - napisali na stronie internetowej projektu jego autorzy.

"Projekt +Opowieści nieobecnych+ jest jedną z bardzo wielu mozolnych prób przywracania i podtrzymywania pamięci o naszych dawnych sąsiadach. Jest to monumentalne, () wielogodzinne słuchowisko i zarazem jedyny w swoim rodzaju przewodnik" - ocenili twórcy projektu.

Nad przygotowaniem słuchowisk przez ponad pół roku pracowało szesnaście osób - naukowców, badaczy historii Żydów, muzyków i artystów. Jednym z autorów tekstów jest historyk Dariusz Walerjański, pasjonat zabytków poprzemysłowych, a także współautor dokumentacji kirkutów w Zabrzu, Żorach i Gliwicach.

Głosem audioprzewodników został aktor Teatru Polskiego we Wrocławiu Michał Majnicz. Częścią słuchowisk jest stworzona przez Raphaela Rogińskiego ścieżka dźwiękowa nawiązująca do tradycyjnej muzyki żydowskiej.

Główni autorzy projektu to Karolina i Piotr Jakoweńko - założyciele i członkowie Fundacji Brama Cukermana z Będzina. Fundacja zajmuje się ochroną i popularyzacją dziedzictwa żydowskiego na terenie Będzina i województwa śląskiego, realizując przedsięwzięcia badawcze i edukacyjne na ten temat.

Jednym z pierwszych przedsięwzięć fundacji była "Hurtownia manufaktury" - na fasadach budynków w Będzinie i Sosnowcu umieszczono tablice naśladujące reklamy przedsiębiorstw działających w tych miejscach przed wojną, prowadzonych zwykle przez żydowskich właścicieli. Tablice uzupełniają ulotki oprowadzające po utworzonych w ten sposób szlakach dawnych zakładów produkcyjnych i usługowych.

Fundacja doprowadziła też do odnowienia wnętrz będzińskiego Domu Modlitwy Cukermanów, gdzie m.in. prowadzi spotkania edukacyjne z uczniami. Członkowie fundacji razem z uczniami okolicznych szkół utrwalają też ślady historii, m.in. poprzez rozmowy z mieszkańcami miasta.

Przygotowanie audioprzewodników w ramach projektu "Opowieści nieobecnych" finansowo wsparł Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego. W pracach pomogło kilkanaście urzędów śląskich miast i instytucji kultury.