Otwarcie synagogi

Jak poinformował PAP dyrektor Dąbrowskiego Domu Kultury Paweł Chojnowski, wyremontowany budynek byłej synagogi chasydzkiej, jeden z największych tego typu obiektów w Polsce, będzie funkcjonować jako siedziba Ośrodka Spotkania Kultur.

"We wtorek nastąpi uroczyste otwarcie synagogi z udziałem władz samorządowych, mieszkańców miasta, potomków rodzin żydowskich z Dąbrowy Tarnowskiej oraz polskiej społeczności żydowskiej" - powiedział Chojnowski. Od środy obiekt będzie dostępny dla wszystkich zwiedzających.

W sali modłów urządzono część ekspozycyjną. Ażurowy podest widokowy umożliwi zwiedzającym oglądanie z góry sali modlitw, fresków, a także konstrukcji architektonicznej synagogi. Zabytek wyposażono w system elektroniczny umożliwiający grupowe i samodzielne zwiedzanie ekspozycji przez turystów porozumiewających się w różnych językach oraz elektroniczne panele ekspozycyjne. Do ich dyspozycji będą audioprzewodniki w językach polskim, angielskim i niemieckim. Możliwe jest też zwiedzanie z przewodnikiem.

W odnowionej synagodze swoją nową siedzibę znajdzie Muzeum Powiśla Dąbrowskiego, które do tej pory zajmowało ciasne pomieszczenia miejscowej biblioteki oraz ekspozycja judaistyczna. Złożą się na nią przede wszystkim eksponaty pochodzące z domu ostatniego Żyda w Dąbrowie Tarnowskiej Samuela Rotha, który zmarł w 1995 roku. Przechował on m.in. przedmioty liturgiczne pochodzące z synagogi. W jego mieszkaniu mieści się obecnie Izba Pamięci Żydów.

Dla zwiedzających przygotowano nowoczesne multimedialne narzędzia: infokioski z bogatą i różnorodną treścią (np. architektura dworska, sakralna, heraldyka, kultura materialna Powiśla, kultura ludowa, rabacja galicyjska, ruch chasydzki, dzieje synagogi dąbrowskiej, ornamentyka synagogalna), filmy dokumentalne dostępne na monitorach w sali modłów. Odtworzono też sztibl - dąbrowski Dom Modlitwy Samuela Rotha.

Nową ekspozycję muzealną będzie można zwiedzać codziennie, z wyjątkiem poniedziałków, w godzinach 9-19. Wstęp wolny.

Ośrodek Spotkania Kultur będzie funkcjonował w strukturach Dąbrowskiego Domu Kultury, poza stałą ekspozycją organizowane będą tam też okolicznościowe wystawy czasowe, koncerty i imprezy kulturalne.

Jeszcze w czerwcu zaplanowano tam imprezę muzyczną w ramach Dni Żydów Galicyjskich "Galicjaner Sztetl". We wrześniu zabytek zwiedzi kilkuset polonijnych dziennikarzy uczestniczących w corocznym Światowym Forum Mediów Polonijnych.

Samorząd Dąbrowy Tarnowskiej od kilku lat czynił starania, aby podźwignąć z ruiny zabytkową synagogę. Całkowite odrestaurowanie świątyni stało się możliwe dzięki unijnemu dofinansowaniu w wysokości 9 mln zł w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Całość prac wyceniono na 12 mln zł.

Synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej jest jedną z największych zachowanych synagog w województwie małopolskim, uznawaną za perłę architektury chasydów w Polsce. Świątynia została zbudowana w drugiej połowie XIX wieku według projektu żydowskiego architekta i inżyniera Abrahama Goldsteina. Głównym fundatorem był Ajzyk Stern.

Podczas I wojny światowej synagoga uległa zniszczeniu. Zaraz po wojnie została odnowiona. W latach 1936-1937 przeszła generalny remont, podczas którego dobudowano do fasady, w miejsce drewnianej konstrukcji, wielki, trójkondygnacyjny krużganek. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę, następnie urządzili w niej magazyn, który funkcjonował do 1970 roku. Budynek systematycznie popadał w ruinę. W 2006 roku Skarb Państwa przekazał zabytek gminie Dąbrowa Tarnowska.