W Indiach i nie tylko

  Bhakti – religia pobożności
Około roku 500 przed Chr. pobożny hinduista zaczął powierzać się swemu osobistemu bogu, który stał się dla niego istotą umiłowaną i zdolną odwzajemnić miłość. (Bhaj znaczy, współdzielić). Ta nowa forma pobożności nazywa się bhakti. Jest to pobożność żarliwa i uczuciowa, pozwalająca wiernemu współodczuwać miłość boga, którego czci. Wedyzm nie znał świątyń i posągów. Bramanizm składał ofiary i puja. Teraz zaczęto budować świątynie i całe Indie pokryły się wizerunkami bogów. W tej ludowej żarliwości entuzjastycznie uczestniczą kobiety, gdyż pragną zobaczyć oblicze swego boga i ofiarować mu kwiaty oraz owoce. Przezwyciężając w ten sposób wedyzm i bramanizm, religia hinduistyczna zmieniła nowe oblicze. Pojawił się wierny kochający swego boga oraz bóg kochający swego wiernego.

Wisnu staje się bogiem najwyższym, Bhagawanem, Łaskawym Panem, który objawia się w świecie, ilekroć jego porządek (dharma) jest zagrożony. Dzięki temu, że jest on popularnym bogiem, który utrzymuje porządek kosmosu, zaczęły mnożyć się świątynie jemu poświęcone. Mity o jego dziesięciu awatara, czyli wcieleniach-zstąpieniach na ziemię, które przedstawia się, opowiada, oprawia muzyką i celebruje, stanowią świętą przestrzeń liturgiczną kultu boga Wisnu. Stawał się on albo rybą, aby ocalić z potopu Manu, pierwszego człowieka, albo żółwiem, by dać początek krowie, albo też karłem, dzikiem i człowiekiem-lwem, by walczyć przeciwko złym duchom. Przybrał także postać herosa, by zająć miejsce bramanów, Ramą, następnie Krsną, a w końcu Buddą, zanim na koniec świata przyjmie postać Kalki, białego konia. Ta bogata mitologia czci boga bliskiego ludziom i strażnika świata.

Drugim ważnym bogiem bhakti jest Siwa, pan życia i śmierci, stwórca kosmosu. On też zniszczy go, zanim nastąpi nowe stworzenie. Nie zapominajmy, że Indie wierzą w czas cykliczny. Siwa jest przedstawiany z trzema głowami: stworzenie świata, jego utrzymywanie, jego zniszczenie. Posiada również troje oczu: trzecie ma na czole, podobnie jak jego wierni. Jest to oko poznania. Kult Siwy jest kultem płodności, pochodzącym być może z Mohendżo Daro. Początkowo mniej popularny od Wisnu, Siwa zyskiwał sławę w ciągu wieków. Obecnie w Indiach występuje bardzo wiele różnych grup jego wyznawców. Jego kult polega na oddawaniu czci cylindrycznemu kamieniowi, zwanemu linga, który jest symbolem stworzenia i płodności.

Wyzwolenie przez kult Krsny
Początków kultu boga Krsny należałoby szukać w regionie Mathura. Bóg ten nabrał znaczenia dzięki Bhagawadgita, która "wywiera wpływ na myśl Indii od ponad dwóch tysięcy lat. Nauka karmana głosząca wpływ uczynków na transmigrację oraz zbawienie przez wyzwolenie z cyklu istnień uległa w tym czasie głębokim przekształceniom. Więź miłości wiernego z Krsną doskonale urzeczywistnia ideał głoszony przez jogę. Wyznawcy stale proszą Krsnę o udzielenie odpowiedzi jeszcze za życia bhakty, zaś w momencie jego śmierci Krsna położy kres cyklowi narodzin. Teksty religijne ukazują doniosłość zjednoczenia z bogiem w pobożności nauczanej przez bhakti, a spotkaniu z bóstwem nadają znaczenia osobistego kultu.