Rok religijny w hinduizmie

Ryszard Czajkowski Indie: Khumba Mela, jedno z najważniejszych świąt hinduistycznych. Ta była ostatnią w stuleciu i ostatnią w wieku XX. Brało w niej udział pięć milionów wiernych.

Na rozległym obszarze Indii istnieje do dziś wiele kalendarzy hinduskich, różniących się między sobą w większym lub mniejszym stopniu. Rozpowszechniony jest podział roku według faz księżyca. Poniższy przegląd miesięcy idzie za tym, który zdaje się dominować w osiadłych w Europie wspólnotach hinduskich. Nazwy podaje się w sanskrycie oraz w hindi.

.Spośród wielu innych świąt hinduskich wymieńmy jeszcze:
Makar-sankranti - święto zimowego przesilenia słonecznego, pierwotnie święto noworoczne. Jest to czas zawierania pokoju z sąsiadami.
Wasanta-pańczami (Saraswati-pudża) - świętuje się początek wiosny, Saraswati, boginię sztuk i uczoności; obchodzi sieje piątego dnia jasnej połowy miesiąca magh.
Urodziny Sri Ramakrysmy (1833 r.), hinduskiego nauczyciela i mistyka, założyciela ruchu Ramakryszna-wedanta.
(Maha-)śiwa-ratri - w każdą noc nowiu księżyca czci się Siwe. Mahasiwaratri zaś jest „wielką nocą Siwy", podczas której bóg tańczy kosmiczny taniec stworzenia i zniszczenia świata. Święto obchodzi się w noc po czternastym dniu ciemnej połowy miesiąca phalgun.
Czajtra (warsza pratipad - "początek roku") - święto nowego roku kalendarza hinduskiego, przypada w miesiącu czajt(ra), tj. około połowy marca.
Rama-nawami - dzień urodzin Ramy, siódmego wcielenia (awata-ry) Wisznu i bohatera eposu Ramajana (zob. wyżej), obchodzony w dziewiątym dniu drugiej połowy miesiąca czajt.
Ratha-jatra - "święto wozów", poświęcone Krysznie, którego wielbi się jako Dżagannatha, Pana Wszechświata; obchodzi się je w drugi dzień jasnej połowy miesiąca aszadh; w Puri i wielu innych miejscowościach urządza się w tym dniu wielkie procesje, przewożąc na wielkich wozach w posagi bóstw Kryszny, Balaramy i Subhadry.
Dianmasztami (Krysma-diajanti) - dzień urodzin Kryszny, przypada na ósmy dzień ciemnej połowy miesiąca bhadom (sierpień/wrzesień).
Ganeś-czaturthi - święto ku czci Ganeśi, boga z głową słonia, który pomaga w różnych przeciwnościach losu, przypada na czwarty dzień jasnej połowy miesiąca bhadom.
Nawa-ratra/Durga-pudia (daśiahrd) - święto upamiętniające rozprawę Ramy z Rawana (zob. wyżej: Diwali) i bogini Durgi z bawołem-demonem; obchodzi sieje na cześć bogini Durgi przez pierwszych dziewięć dni jasnej połowy miesięcy czajt i aświn.
Kumbha-mela - wielkie zgromadzenie milionów pielgrzymów, obchodzone co dwanaście lat w wybranych świętych miejscach: Allanaba-dzie, Hardwarze i in.

Święta na drodze życia
Dla co najmniej szesnastu różnych stadiów życia przewiduje się w hinduizmie uroczystości religijne, które objaśniają poszczególne etapy drogi życiowej. Poza tym są znane jeszcze liczne warianty tych uroczystości. Gdy tylko matka poczuje rozwijające się w niej nowe życie, udaje się do świątyni i prosi o boską opiekę. Niektóre z licznych tradycyjnych obrzędów mają charakter regionalny lub są związane z określoną kastą. Także w tym przypadku wymienimy i krótko objaśnimy jedynie niektóre obrzędy religijne towarzyszące człowiekowi na różnych etapach jego życia:

Uroczystości związane ze stadiami życia
- Ceremonia nadania imienia noworodkowi.
- Ofiara dziękczynna składana czterdzieści dni po urodzeniu dziecka;
pierwszy pobyt matki w świątyni po porodzie.
- Odstawienie dziecka od piersi w szóstym miesiącu; w świątyni dziecko otrzymuje po raz pierwszy stały pokarm (ryż ofiarny); jest to tzw. anna-praśiana.
- Dzień urodzin, które obchodzi się corocznie odpowiednio do pozycji gwiazd (zob. niżej Horoskop).
- Pierwsze postrzyżyny.
- Ceremonia upanajany, czyli inicjacji; jest to swego rodzaju ogłoszenie dorosłości, które przypada dla braminów, chłopców ze stanu kapłańskiego, w ósmym roku życia, a dla kszatrijów (żołnierze, urzędnicy) i wajśjów (rolnicy, kupcy) w jedenastym roku życia.
- Wesele i poświęcenie domu.
- Obrzędy kremacji zmarłych i obrzędy żałobne.

Horoskop
Życie ludzkie jest dla hindusa częścią porządku świata (dharma) ustanowionego przez bogów. Zamysły i plany jednostki są wpisane w ten szerszy kontekst. Pozycji gwiazd przypisuje się zatem wielkie znaczenie. Odczytanie go jest zadaniem doświadczonych i uczonych astrologów.
Gdy narodzi się dziecko, rodzice zamawiają u astrologów horoskop dotyczący jego życia. Ma on przestrzec przed niebezpieczeństwami, które grożą dziecku, zwrócić uwagę na oznaki, które są znaczące dla niego, wskazać na ważne okresy w jego życiu oraz wyszczególnić zdolności i słabe strony dziecka. Wszystkie te informacje mają dopomóc rodzicom tak przygotować swe dziecko do życia, żeby odnalazło ono swoje miejsce w dharmie tego świata.
Ten i następne horoskopy pomagają nie tylko w wyborze właściwego czasu dla zawarcia małżeństwa, ale także przy zakładaniu interesu czy zawieraniu transakcji handlowych itp. Na ogół sporządzanie horoskopów jest sumiennie prowadzonym biznesem, który nie ma nic wspólnego z powierzchownymi horoskopami, drukowanymi w zachodnich gazetach i czasopismach.