Islam a przemoc

W tradycji zachodniej dżihad tłumaczony jest nieprecyzyjnie jako „święta wojna”. Bierze się to z kontekstu, w jakim pojawia się on w tekście koranicznym. Pojęcie to często występuje w sformułowaniu dżihad fi sabil Allah, czyli „wysiłek na drodze Boga” (S. 9,24; 9,81). W tym kontekście utworzono wyrażenie „święta wojna”, który prowadzić może do nieporozumień. Język arabski posiada kilka słów oznaczających „wojnę” i „walkę”, na przykład: kital, harb, fath, które w tym wyrażeniu nie występują. Podobnie jest z przymiotnikiem „święta”, którego brak w ogóle w arabskim określeniu. Generalnie jednak przyzwyczajeni jesteśmy do rozumienia dżihadu jako walki podejmowanej z motywów religijnych, w odróżnieniu od tej prowadzonej w innych celach. Paradoksalnie radykałowie muzułmańscy wykorzystują przesłanie religijne do osiągnięcia celów politycznych. Innym znanym pojęciem, związanym z dżihadem jest mudżahid, czyli muzułmanin biorący udział w dżihadzie. W języku polskim używa się także formy mudżahedin. Współcześnie nazwę „bojownika za religię” czy „bojownika za wiarę” przyjmują członkowie wszystkich organizacji fundamentalistycznych, co – w opinii wielu muzułmanów – jest daleko idącym nadużyciem.

W tradycji muzułmańskiej dżihad ogłaszano bardzo często, co doprowadziło do zdewaluowania i upolitycznienia tego pojęcia. Wielu liderów i organizacji przypisuje sobie prawo do udziału w wojnie czy przeprowadzania barbarzyńskich ataków terrorystycznych w imię islamu, legitymizując swoje działania dżihadem. Aktualnym przykładem jest Al-Kaida z Usamą bin Ladenem, natomiast wcześniej byli nimi m. in. Tablibowie w Afganistanie, Saddam Husajn podczas wojny w Zatoce Perskiej czy Kaddafi w Libii.

Mimo iż islam zakazuje muzułmanom prowadzenia dżihadu przeciw sobie, w historii miały miejsce bratobójcze walki, które muzułmanie toczyli właśnie w imię dżihadu. Przykładem jest wojna między Almohadami i Almorawidami na przełomie XII i XIII wieku czy też toczona w latach sześćdziesiątych XX wieku wojna domowa w Jemenie.

Niektóre kierunki, np. charydżyci i fundamentalistyczne ugrupowania muzułmańskie zaliczają dżihad – obok wyznania wiary, modlitwy, postu, jałmużny i pielgrzymki – do podstawowych filarów islamu. Są to jednak stanowiska marginalne.

Pieniężno, 6 listopad 2006 r.

publikujemy za Radio Watykańskie - cykl: Wobec islamu