Życie muzułmanina. Jakie są kluczowe momenty w życiu wyznawcy islamu?

Szczególne miejsce w tych etapach zajmuje Bóg, a sfera religijna i świecka wzajemnie się przenikają.
Zgodnie z tradycją muzułmańską nad rozwojem ludzkiego embrionu czuwa anioł. Kobieta ciężarna zwraca się do Boga o pomoc i opiekę. Oprócz wypowiadanych modlitw nosi specjalne amulety, których zadaniem jest ochrona przed działaniem „złego oka”. W zawieszonych na szyi, talii lub nadgarstku woreczkach zaszyte są odpowiednie fragmenty Koranu. Podczas porodu muzułmanka powtarza wezwanie skierowane do Mahometa: O! Posłańcu Boży (Ja rasul Allah), na co towarzyszące jej kobiety odpowiadają: O! Łaskawy Boże. O! Łaskawy Boże (Ja latif, ja latif). Pierwszy krzyk nowonarodzonego jest dowodem na to, że szatan dotknął dziecka (wyjątek stanowiło narodzenie Jezusa).

Natychmiast po porodzie szepce się do uszu dziecka wezwanie do modlitwy, w którego skład wchodzi również wyznanie wiary. Do prawego ucha należy wyszeptać pierwszą część wezwania, a do lewego drugą. Według innego zwyczaju do prawego ucha wypowiada się całe to wezwanie, natomiast do lewego, odmawia się początek jakiejkolwiek innej modlitwy. Niezależnie od zwyczaju pierwszym słowem, które słyszy nowonarodzony jest „Bóg”. W ten sposób już na samym początku życia człowiek nawoływany jest do oddawania czci Najwyższemu. W celu zabezpieczenia przed działaniem zła w świecie również dziecku zawiesza się na szyi amulet zawierający wersety Koranu (najczęściej są to fragmenty sury 36).

Po siedmiu dniach od narodzin świętuje się w gronie rodziny i najbliższych przyjaciół uroczyste nadania dziecku imienia (tasmijja). Imię powinno pochodzić z muzułmańskiej tradycji religijnej. Po osiągnięciu przez dziecko czwartego roku życia wielu pobożnych muzułmanów organizuje inne święto rodzinne, podczas którego mały muzułmanin w sposób uroczysty wypowiada basmalę, tzn. popularną formułę modlitewną, która brzmi: Bi-smi l-Lahi r-rahmani r-rahim (W imię Boga miłosiernego i litościwego). Oznacza to rozpoczęcie świadomego wychowania dziecka według zasad islamskich.

W zależności od kraju i lokalnych tradycji chłopcy między siódmym a czternastym rokiem życia poddawani są obrzezaniu (hitan). W niektórych krajach muzułmańskich dokonuje się również obrzezania dziewcząt (hifad). Ten rozpowszechniony wśród ludów semickich zwyczaj znany był w Arabii na długo przed narodzeniem Mahometa. Mimo iż Koran nie nakazuje obrzezania, wielu muzułmanów uważa je za znak przynależności do islamu. W tej kwestii podzielone są zdania prawników muzułmańskich. Zdecydowana ich większość uważa obrzezanie jedynie za czynność zalecaną. Inni zaś uznają ten zwyczaj za obowiązkowy.

Wydarzeniem centralnym w życiu muzułmanów jest zawarcie małżeństwa. Uznawane, co prawda za szczególny znak Bożego błogosławieństwa, pozostaje ono zawartą między dwiema stronami umową o charakterze prawnym. W zaleceniach dotyczących małżeństwa przepisy prawa muzułmańskiego mieszają się z prawem zwyczajowym. Małżeństwo przygotowuje się na drodze negocjacji między przedstawicielami zainteresowanych rodzin. Wiodące jest stanowisko ojca panny młodej, jednak decydujący głos należy do niej samej. W tradycyjnym muzułmańskim małżeństwie zgodę kobiety przekazuje jej przedstawiciel.

Według prawa muzułmańskiego pan młody zobowiązany jest do przekazania pannie młodej posagu (mahr). Dar ślubny nie jest opłatą za wykupienie panny młodej od jej rodziców, lecz należy do niej i stanowi rodzaj zabezpieczenia na wypadek rozwodu. Najczęściej kontrakt małżeński zawiera się na spotkaniu z udziałem członków obu rodzin w obecności sędziego lub imama. Przy zawieraniu związku wymagana jest także obecność świadków (dwóch pełnoprawnych mężczyzn lub mężczyzny i dwóch kobiet). Podczas skromnej ceremonii recytuje się Koran i przypomina zebranym o znaczeniu małżeństwa i rodziny w islamie. Następnie pan młody urządza przyjęcie dla zaproszonych gości. Po zakończonych uroczystościach żona przenosi się do domu męża, gdzie młodzi rozpoczynają wspólne życie.

Ponieważ małżeństwo jest umową, prawo muzułmańskie przewiduje możliwość rozwodu (talak). Zgodnie z szarijatem mąż ma prawo do odtrącenia żony po trzykrotnym wypowiedzeniu następującej formuły: Daję ci rozwód (alaiki talak).

Ostatnim kluczowym momentem człowieka podczas jego ziemskiego życia jest śmierć, którą muzułmanie traktują jako powrót człowieka do Boga. Ciało zmarłej osoby należy umyć zgodnie z przepisami i owinąć zwykłym płótnem. Podczas tych czynności najbliższa rodzina zobowiązana jest do odmawiania modlitw w intencji zmarłego, którego winno się pochować przed zachodem słońca. Ciało zmarłego należy ułożyć w grobie w taki sposób, aby było skierowane w kierunki Mekki. Muzułmanie robią wszystko, aby pochować współwyznawców na swoich cmentarzach.

Rytm życia w islamie reguluje muzułmańska rachuba czasu i własny kalendarz. Muzułmanie stosują rok (lunarny) księżycowy, który składa się z dwunastu dwudziestodziewięcio- lub trzydziestodniowych miesięcy. Rok ten jest krótszy o jedenaście dni od roku słonecznego. W cyklu rocznym muzułmanie maja kilkanaście świąt, z których najważniejsze to Id al-Fitr, dosłownie „łamanie postu” przypadające na zakończenie ramadanu oraz oraz Id al-Adha, czyli Święto Ofiarowania, obchodzone podczas wielkiej pielgrzymki do Mekki.

Szczególnym dniem muzułmańskiego tygodnia jest piątek, który nie ma charakteru święta na wzór szabatu w judaizmie czy niedzieli w chrześcijaństwie. Jednak współcześnie stanowi w świecie islamu jeden z dni muzułmańskiego weekendu.


Pieniężno, kwiecień 2007 r.

publikujemy za Radio Watykańskie - cykl: Wobec islamu