Wiara w juju i rytualne zabójstwa dzieci. Zatrważające statystyki.

W wielu społecznościach afrykańskich powszechne są wierzenia dotyczące używania ludzkich części ciała do tradycyjnych rytuałów uzdrawiania. Pokutuje myślenie, że ludzkie części ciała i krew wzmacniają skuteczność tradycyjnych leków i rytuałów, które rzekomo gwarantują bogactwo, sukces w biznesie, płodność, ochronę i długowieczność.

Na tym tle pojawiają się niestety rytualne zabójstwa, w tym zabójstwa dzieci. Przypadki te są regularnie zgłaszane w wielu krajach Afryki. Nagłaśniane jest m.in. celowe wykorzystywanie dzieci z albinizmem do celów rytualnych w Tanzanii.

Raport z 2008 r. sporządzony przez Human Rights League z Mozambiku, wskazuje z kolei, iż jedna na pięć osób w Mozambiku i jedna na cztery osoby w Republice Południowej Afryki uważa, iż ​​rytuały i tradycyjne leki wykonane z ludzkich części ciała są silniejsze i skuteczniejsze niż te, które wykorzystują przedmioty nieludzkie.

Dzieci są szczególnie narażone na rytualne zabójstwa jako osoby słabsze, a także z powodu przekonań dot. potencjału części ich ciała. Zatrważające są statystyki z Ghany i Kenii z 2022 r., wskazujące, iż ofiarami ponad połowy wszystkich morderstw rytualnych były w tych krajach właśnie dzieci.

Emmanuel Sarpong Owusu, z Wydziału Prawa i Kryminologii Uniwersytetu Aberystwyth (Walia) zajmujący się przypadkami dot. przestępstw o podłożu rytualnym w tych krajach, oraz reakcją wymiaru sprawiedliwości na takie przestępstwa, przeprowadził badania w oparciu o relacje medialne dot. zabójstw rytualnych z ostatnich 10 lat.

„Wykorzystałem treści medialne, ponieważ kraje te nie mają danych na temat zabójstw rytualnych, a badania empiryczne są ograniczone. Odkryłem, że głównymi czynnikami przyczyniającymi się do utrzymywania się rytualnych morderstw dzieci były przesądy, trudności ekonomiczne, analfabetyzm i nieefektywne systemy wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych. Nowa etyka konsumpcyjna również odgrywa rolę: pragnienie życia w luksusie i podziwu, który się z tym wiąże” - wskazuje.

Rytualne zabójstwa związane są z wiarą w juju, która jest szeroko rozpowszechniona w m.in. w Ghanie i Kenii. Chodzi o przekonanie w możliwość kontroli nad rzeczywistością, poprzez magię, posługująca się zaklęciami lub festyszami.

Analizy wykazały, i w Ghanie media poinformowały o co najmniej 160 morderstwach rytualnych w latach 2012–2021. Z tej liczby 94 przypadki ofiar stanowiły dzieci. Z kolei spośród 102 mordów rytualnych w Kenii w okresie objętym badaniem, aż 66 przypadków dotyczyło dzieci. W Kenii celem są również dzieci z albinizmem.

W obu krajach ponad 70 proc. ofiar rytualnego mordu miało poniżej 10 lat. Dzieci padają ofiarami porwania lub zabójstwa w drodze do szkoły lub ze szkoły, w drodze po wodę, lub podczas zabaw bez nadzoru dorosłych.

Ponad 80 proc. wszystkich ofiar pochodzi ze społecznościach wiejskich i półwiejskich

Odpowiedzialnymi za zbrodnię rytualną lub bezpośrednim jej sprawcą są: czarownik (tradycyjny uzdrowiciel), praktykujący juju, który zazwyczaj przepisuje wymagane części ciała, wykonuje lekarstwo lub rytuał; klient, który konsultuje się z czarownikiem i korzysta bezpośrednio z rytuału; morderca rytualny, który porywa ofiarę i pobiera wymagane części ciała.

Większość zatrzymanych sprawców, wg. przeprowadzonych badań, stanowią osoby bezpośrednio zaangażowane w zabójstwo, w wieku pomiędzy 20 - 39 lat, zazwyczaj również o niskim status społeczno-ekonomiczny w społecznościach wiejskich. Są również przypadki, iż w zabójstwo rytualne zamieszane są osoby bogate i wpływowe (np. politycy, liczący na wyniki z kampanii).

Nierzadko sprawcami rytualnych zabójstw dzieci są osoby z nimi spokrewnione.

Główną powodem tych zbrodni jest pragnienie bogactwa, zapewnienie sobie długie życia, płodność, rozwój biznesu lub wiara w ochronę przed złem. W Kenii odnotowano przypadki rytualnych zabójstw związanych z wiarą w koniczność wypełnienia praktyk okultystycznych.

Innymi czynnikami napędzającymi te praktyki są przesądy, bezrobocie, trudności ekonomiczne a przede wszystkim analfabetyzm, sprzyjający zabobonom i słaby nadzór rodzicielski.

Również nieefektywny system wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych umożliwia rozwój tych przestępstw. W Kenii ponad 90 proc. sprawców nie zostaje zatrzymanych. Natomiast w Ghanie spośród 68 zatrzymanych zgłoszono tylko cztery wyroki skazujące.

Miejsca zbrodni są źle zarządzane i konserwowane przez funkcjonariuszy policji i detektywów w obu krajach.  Z kolei nagrania z miejsc zbrodni wskazują, iż szczątki ofiar są usuwane lub przewożone do kostnicy bez dokładnego badania kryminalistycznego ciała i miejsca zbrodni.

Jak można zatem przeciwdziałać tym praktykom?

W ocenie przeprowadzającego badanie, wiara w moc juju i związane z nią rytuały nie są w stanie być wyeliminowane w pełni z mentalności społecznej w krajach Afryki. Celem ograniczenia przypadków zabójstw rytualnych  potrzeba natomiast dokładniejszych analiz działalności czarowników sekt, promowania edukacji i potrzeby nadzoru nad dziećmi, a także sprawniejszego wymiaru sprawiedliwości w sprawach dot. przestępstw na tle rytualnym.