Judaizm: "Wy będziecie moim ludem, a ja będę waszym Bogiem"

Obserwancja
Żydowskie praktyki religijne zmieniają się w zależności od regionu, rodziny i gałęzi judaizmu, do jakiej się należy. Zwyczaje dotyczą wszystkich aspektów życia, od zrywania źdźbeł trawy i rzucania ich za siebie na zakończenie wizyty na cmentarzu, aż po noszenie butów ze skóry lub zakrywanie luster w czasie tygodnia postu (sziwa) po śmierci kogoś bliskiego. Zwyczaje określają sposób pozdrowień, stroju i modlitwy. Reguł zachowania jest więcej w szabat i w czasie świąt.

Koszerut jest to zbiór przepisów dotyczących żywienia. Niektóre pokarmy są zakazane, inne należy przygotowywać i podawać w ściśle określony sposób. Biblia wiąże reguły dotyczące żywienia ze świętością: "będziecie dla Mnie ludźmi świętymi. Nie będziecie spożywać mięsa zwierzęcia rozszarpanego przez dzikie zwierzęta" (Wj 22, 30). Talmud szczegółowo przedstawia złożoność koszerut w specjalnym traktacie zwanym Cbullin. Są tam reguły odnoszące się do rytualnego uboju bydła (szechita), kontroli zwierząt i ich organów wewnętrznych (bedikd) oraz przygotowania mięsa (aby uczynić go koszer). Ogólnie rzecz biorąc, dziś konserwatywni i ortodoksyjni Żydzi przestrzegają reguł koszerut. Żydzi reformowani pozostawiają miejsce na osobisty wybór.
XVIII wiek był świadkiem zmiany relacji między Żydami a nie-Żydami. Deklaracja praw człowieka ogłoszona w 1789 r., w czasie Rewolucji Francuskiej, była ważnym znakiem zmiany: wszyscy ludzie, łącznie z Żydami, stali się równi wobec prawa. Pomimo obław, aresztowań i antysemityzmu, Żydzi coraz częściej musieli decydować, jaki rodzaj relacji chcieliby zbudować pomiędzy własnym życiem społecznym i religijnym a tym, jakie prowadzą nie-Żydzi. W 1843 r. we Frankfurcie w Niemczech, a około 1870 r. w Ameryce, judaizm reformowany wprowadził nowe formy religijności i obserwancji, jak również nowe teksty. Judaizm reformowany kładzie akcent na jedność religii i etyki, angażując się w walkę o pokój i sprawiedliwość społeczną oraz zwalczanie ubóstwa. Nauczanie Tory musi stać u podstaw życia Żyda reformowanego, lecz i to jest ważną nowością, która otwiera drogę przemianom - powinno być dostosowane do potrzeb różnych czasów. Inne dzieła i tradycje interpretacyjne, jak Talmud, tracą natomiast na znaczeniu. Dziś niektórzy Żydzi reformowani uważają, że należałoby przyjrzeć się judaizmowi, aby duch historycznych praktyk religijnych zwracał się ku zasadom etycznym, prawdom psychologicznym, wskazówkom politycznym oraz mądrości, czyli ku wartościom uniwersalnym, aby przeobraził społeczeństwo cywilne w świat sprawiedliwy, którego celem będzie wspólne dobro.

Judaizm konserwatywny został zdefiniowany przez Sabato Moraisa i Solomona Schechtera, wywodzących się z Hebrajskiego Seminarium Teologicznego w Nowym Jorku (otwartego w 1886 r.). Jego celem jest zachowanie tradycji odrzuconych przez inicjatywy reformy. W 1918 r. Mordechaj Kapłan założył w Nowym Jorku synagogę, która stała się centrum rekonstrukcjonizmu. Jest to ruch powstały z pobudek konserwatystów, ale posługuje się bardziej liberalną, antropocentryczną i naturalistyczną filozofią religijną. Ci, którzy zachowują tradycję, zastanawiają się, czy i jakie ustępstwa należy uczynić wobec nowoczesności w kwestii wychowania, relacji z państwem, organizacji życia rodzinnego, a nawet reguł dotyczących higieny osobistej oraz ubioru. Ortodoksja związana z założeniem w 1896 r. Isaac Ełchanan Yeshivah (dziś Yeshivah University) jest znaczącą gałęzią nowoczesnego judaizmu, choć powstała później niż odgałęzienia reformatorskie, rekonstrukcjonistyczne i konserwatywne. Współcześni ortodoksi przyjmują każdą zdobycz kulturalną, która nie jest wyraźnie zabroniona w objawionym nauczaniu Boga. Inni ortodoksi odrzucają to stanowisko. Jeszcze inni Żydzi odrzucają ortodoksję, utrzymując, że jest antydemokratyczna i antyintelektualna, wroga nauce i historii.

W każdym razie najbardziej typowe życie religijne judaizmu we współczesnym społeczeństwie nie ulega dewastacji. Przeciwnie, wielu Żydów (i niektórzy nie-Żydzi), których rodziny nie były przyzwyczajone do ścisłego zachowywania prawa, odkrywają na nowo wartość religijnej obserwancji. W kulturze żydowskiej obserwuje się dzisiaj ożywienie na każdej płaszczyźnie, co związane jest z poszukiwaniem znaczenia Tory. Pomimo różnic, wszystkie gałęzie judaizmu udzielają wielorakich odpowiedzi na objawienie Boga i na wybranie. Zdecydowanie przyłączają się one do przymierza zawartego z Mojżeszem na górze Synaj, zachowując Torę mocno trzymają się obietnic mesjańskich uczynionych królowi Dawidowi. Zachowując Torę i żyjąc w nadziei obiecanego zbawienia, Żydzi współpracują z Bogiem dla odkupienia świata.

"Szema": modlitwa na każdą okazję
Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem - Panem jedynym. Będziesz miłował Pana, Boga twojego, z całego swego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił. Niech pozostaną w twym sercu te słowa, które ja ci dziś nakazuję. Wpoisz je twoim synom, będziesz o nich mówił przebywając w domu, w czasie podróży, kładąc się spać i wstając ze snu. Przywiążesz je do twojej ręki jako znak. Niech one ci będą ozdobą przed oczami. Wypisz je na odrzwiach swojego domu i na twoich bramach. (Księga Powtórzonego Prawa 6, 4-9)

Jeśli będziecie słuchać pilnie nakazów, które wam dziś daję, miłując Pana, Boga waszego, i służąc Mu z całego serca i z całej duszy, ześle On deszcz na waszą ziemię we właściwym czasie, jesienny jak i wiosenny, i zbierzecie wasze zboże, moszcz i oliwę. [...]

Weźcie przeto sobie te moje słowa do serca i duszy. Przywiążcie je sobie jako znak na ręku. Niech one będą wam ozdobą między oczami. Nauczcie ich wasze dzieci, powtarzając je im, gdy przebywacie w domu, gdy idziecie drogą, gdy kładziecie się i wstajecie. (Księga Powtórzonego Prawa 11, 13-14. 18-19)

I mówił znowu Pan do Mojżesza: "Powiedz Izraelitom, niech sobie zrobią frędzle na krajach swoich szat, oni i ich potomstwo, i do każdej frędzli użyją sznurka z fioletowej purpury. [...] Byście w ten sposób o wszystkich moich przykazaniach pamiętali, pełnili je i tak byli świętymi wobec swojego Boga. Jam jest Pan, Bóg wasz, który was wyprowadził z ziemi egipskiej, aby być waszym Bogiem. Jam jest Pan, wasz Bóg".
(Księga Liczb 15, 37-38. 40-41)

Są to fragmenty mówiące o Szema, starożytnej modlitwie posiadającej szczególnie znaczenie w życiu Żydów. Szema składa się z trzech fragmentów biblijnych (Pwt 6, 4-9; l 21; Lb 15, 37-41). Żydzi mają odmawiać Szema dwa razy dziennie: o świcie i o zmierzchu. Odmawia się ją także przed i w chwili śmierci. Przez tysiąclecia Szema było ostatnimi słowami na ustach męczenników żydowskich, za przykładem rabiego Akiby, umęczonego w II wieku. W tym samym wieku obowiązywała norma, która nakazywała rodzicom uczyć dzieci Szema, jak tylko zaczną mówić.