Paraislamskie ugrupowania: Bahaizm

  Berthold Werner/wikipedia (PD) Mauzoleum Baba w Hajfie, obok mauzoleum Baha'u'llaha, jedno z dwóch najważniejszych miejsc świętych dla bahaitów Geneza i historia bahaizmu jest ściśle związana z poprzedzającym ją innym  ruchem religijnym – babizmem, który w 1844 roku założył Ali Muhammad z Szirazu uznający siebie za bramę prowadzącą do poznania Boga, czyli za tzw. Baba (od bab, czyli brama). Stąd też wzięła się nazwa ruchu. Wpisując się w tradycję szyicką Bab głosił nadejście mahdiego. Krytykował prawo szarijatu w jego tradycyjnej postaci, a na miejsce Koranu wprowadził własne dzieło zatytułowane „Bajan” (Objawienie), w którym zawarł podstawy swej religii. Wypracował w niej przede wszystkim nową teorię etyczną, według której miało powstać sprawiedliwe państwo o charakterze teokratycznym.

Wśród wielu reform społecznych Bab podkreślał równouprawnienie kobiet i odrzucał poligamię. Mimo odłączenia się od islamu  babizm zachował w znacznej mierze jego spuściznę, w której wiele miejsca zajęła symbolika i elementy mistyczne. Zasady babizmu zostały przez uczonych szyickich potępione, a Ali Muhammad został w 1850 roku stracony za głoszenie zasad niezgodnych z ortodoksyjnym islamem. Prześladowania dotknęły także wyznawców babizmu, a nade wszystko wiernego ucznia i aktywnego propagatora babizmu Nuriego, który po wydaleniu z Persji w 1852 roku przeniósł się do Bagdadu. Tam, ogłaszając się zapowiadanym przez Baba mahdim, założył swoją religię. Dążąc do nadania jej uniwersalnego charakteru, usiłował połączyć najlepsze elementy z powstałych wcześniej ośmiu (religii) – m.in. chrześcijaństwa i islamu.

Zgodnie z ogromnym znaczeniem symbolicznym liczby dziewięć w jego koncepcji, to właśnie bahaizm miał być tą dziewiątą, najdoskonalszą z wszystkich religii. Baha’u’llah przyjął prawdy zawarte w Świętych Księgach wielkich religii światowych, ale umieścił je niżej w ustanowionej przez siebie hierarchii. Koran miał dla niego znaczenie symboliczne i alegoryczne. Najpełniejsze objawienie Bożej woli zostało – jego zdaniem i według bahaistów – zawarte w dziele „Kitab al-Akdas”, czyli Najświętszej Księdze, która jest dopełnieniem księgi babizmu, wspomnianego wcześniej „Bajan” („Objawienia”). W swej nauce Baha’u’llah potępiał poligamię i niewolnictwo. Zdecydowanie występował przeciw wszelkim konfliktom i wojnom. Wypracował wizję doskonałego „organizmu” społecznego o charakterze teokratycznym, w którym ogromną rolę odgrywa przestrzeganie zasad moralnych.

Bahaizm podobnie jak babizm został uznany przez uczonych muzułmańskich za niezgodny z ortodoksją islamską, a jego zwolenników prześladowano. Sam Baha’u’llah został aresztowany i zmarł w 1892 roku. Nowym przywódcą został jego syn, Abbas Effendi (jako Abdul Baha), którego po śmierci zastąpił jego wnuk Szogi Effendi. Śmierć tego ostatniego w 1957 roku pociągnęła za sobą zmianę struktury organizacyjnej bahaizmu. Miejsce jednoosobowego zarządzania zajęła dziewięcioosobowa rada pod nazwą Powszechny Dom Sprawiedliwości z siedzibą w Hajfie. Niższy poziom zajmuje Narodowa Rada Duchowa, odpowiedzialna za rozwój ruchu na terenie danego kraju. Najniżej znajduje się Lokalna Rada Duchowa, która zajmuje się sprawami miejscowej wspólnoty.