Noc, w której rabina zmuszono do podpalenia synagogi

9 listopada 1938 r. Adolf Hitler  – po pięciu latach narastającej kampanii antysemickiej w III Rzeszy - wyraził zgodę na „ spontaniczny wybuch wściekłości ludu przeciwko Żydom”. W noc z 9 na 10 listopada kierownictwo NSDAP i dowódcy SA wydali podwładnym rozkaz zburzenia synagog, żydowskich domów i sklepów. W pogromach na terenie całego państwa niemieckiego rządzonego przez nazistów wzięła udział miejscowa ludność.

W przeddzień rocznicy w Muzeum Śląska Opolskiego otwarta została wystawa pt. „ Z biegiem rzeki. Dzieje Żydów nad Odrą”.

- Ostatniego rabina opolskiej gminy żydowskiej dr Hansa Hirschberga naziści zmusili w nocy z 9 na 10 listopada 1938 r. do podpalenia synagogi. Został wywleczony z mieszkania na ul. Oleskiej, w samej bieliźnie był wleczony pod budynek synagogi przez całe centrum miasta. Pod synagogą wręczono mu kanister z benzyną i polecono mu rozlać ją we wnętrzu synagogi i podpalić ją. Synagoga płonęła, straż pożarna przyjechała, ale pilnowała tylko tego, żeby ogień nie przedostał się na inne budynki, przede wszystkim na siedzibę ówczesnej rejencji. Rano 10 listopada rozpoczęto dogaszanie zgliszczy synagogi. Bardzo szybko rozpoczęto rozbiórkę i w kwietniu 1939 r. po synagodze nie było już śladu. Wtedy skończyła się wizualna obecność Żydów w Opolu – mówił z okazji otwarcia wystawy dr Maciej Borkowski, znawca historii Żydów na Śląsku.

Synagoga spalona w 1938 r. miała 41 lat, była pięknym obiektem położonym w centrum miasta przy Hafenstrasse (dzisiejsza ul. Piastowska). Miejsce po niej upamiętnia dziś obelisk na rogu ulic Piastowskiej i Barlickiego.

Na wystawie, która prezentuje wybrane aspekty żydowskiej obecności nad Odrą w jej środkowym i dolnym biegu od czasów średniowiecza po dzień dzisiejszy, prezentowana jest m.in. reprodukcja zdjęcia płonącej opolskiej synagogi.

Wystawa – ze względu na pandemiczne rygory – obecnie nie jest dostępna. Ma być czynna jednak do końca roku.

Wystawa została zrealizowana przez Niemieckie Forum Kultury Europy Środkowej i Wschodniej we współpracy z Centrum Studiów Europejsko-Żydowskich im. Mosesa Mendelssohna, Fundacją Pomnik Pomordowanych Żydów Europy, Uniwersytetem Wrocławskim, Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie, Fundacją Bente Kahan, Stowarzyszeniem Historyczno-Kulturalnym "Terra Incognita".