Świątynia Jerozolimska

Ofierze zawsze towarzyszyła modlitwa. Często przybierała ona postać śpiewu wspomaganego grą na instrumentach. Każdy człowiek mógł modlić się indywidualnie, jednak ważną rolę odgrywały także modlitwy wspólnotowe. Według najstarszych tekstów Starego Testamentu modlitwa była kierowana bezpośrednio do Boga, bez udziału aniołów – pośredników. Dopiero później pojawiają się aniołowie jako pośrednicy. Na początku modlitwa w imieniu wspólnoty należała do kapłana albo proroka. Również przywódcy narodu, patriarchowie modlili się w intencji całego ludu, reprezentując go i wstawiając się za nim (zob. 2 Mch 15,14). Korzystanie z roli pośrednika utrzymującego bliższy kontakt z Jahwe było bardzo popularne, chociaż każdy mógł Go także wzywać bez żadnego pośrednictwa[25].

Indywidualna modlitwa mogła być odmawiana w każdym ustronnym miejscu. Pierwszeństwo miały jednak miejsca święte, w których obecność Boga była szczególna. Na początku były to miejsca przyciągające uwagę ze względu na ich walory naturalne: wzniesienia, góry, skały, źródła, rzeki, drzewa. W miejscach manifestacji Bożej obecności stawiano ołtarze, co na ogół poprzedzało powstanie sanktuariów. Z czasem oficjalnymi miejscami modlitwy wspólnotowej były synagogi. Ważnym warunkiem modlitwy wspólnotowej w synagodze była obecność dziesięciu lub więcej Żydów w wieku co najmniej 13 lat. Za miejsce godne modlitwy uważano także dom nauki Bet ha-midrasz, gdzie regularnie studiowano Torę.

Od czasów króla Salomona „centrum duchowym narodu” była jednak świątynia jerozolimska. W jej stronę zwracał się Izraelita podczas modlitwy, nawet przebywając poza Palestyną. Odwrócenie się plecami do świątyni było traktowane jako wyraz sprzeniewierzenia się Bogu Jahwe. Modlono się najczęściej w przedsionku świątyni, zwracając się w stronę Miejsca Najświętszego.

Już w czasach Chrystusa Pana każdy dorosły Izraelita był zobowiązany do odmawiania dwóch modlitw, mianowicie Szema Israel i Szemone Esre. W czasach późniejszych dołączono jeszcze modlitwę za zmarłych Kaddisz.

Szema Israel, zawierająca trzy fragmenty Biblii (Pwt 6,4-9; 11,13-21 i Lb 15, 37-41), z deklaracją jedyności Boga. Była to najważniejsza modlitwa, którą każdy Izraelita rozpoczynał dzień i kończył go. Recytowano ją także w świątyni i w synagogach podczas nabożeństw. Zwyczaj recytowania Szema Israel był bardzo dawny, sięgający jeszcze czasów przedchrystusowych. Wynika to z bardzo szczegółowych określeń Miszny co do sposobu recytowania go oraz ze wzmianki, że kapłani odmawiali tę modlitwę w świątyni.

Szema Israel: „Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem – Panem jedynym. Będziesz miłował Pana, Boga twojego, z całego swego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich sił swoich. niech pozostaną w twym sercu te słowa, które ja ci dziś nakazuję. Wpoisz je twoim synom, będziesz o nich mówił przebywając w domu, w czasie podróży, kładąc się spać i wstając ze snu. Przywiążesz je do  twojej ręki jako znak. Niech one ci będą ozdobą przed oczami. Wypisz je na odrzwiach swojego domu i na twoich bramach.

I jeśli będziecie słuchać pilnie nakazów, które wam dziś daję, miłując Pana, Boga waszego, i służąc mu z całego serca i z całej duszy, ześle On deszcz na waszą ziemię we właściwym czasie, jesienny jak i wiosenny, i zbierzecie wasze zboże, moszcz i oliwę. Da też trawę na polach dla waszego bydła. Będziecie mieli żywności do syta. Strzeżcie się, by serce wasze nie pozwoliło się omamić, abyście nie odeszli i nie służyli obcym bogom i nie oddawali im pokłonu, bo zapaliłby się gniew Pana na was, i zamknąłby niebo, aby nie padał deszcz, ziemia nie wydałaby plonów, i prędko zginęlibyście w tej pięknej ziemi, którą wam daje Bóg. Weźcie przeto sobie te moje słowa do serca i duszy. Przywiążcie je sobie jako znak na ręku. Niech one będą wam ozdobą między oczami. Nauczcie ich wasze dzieci, powtarzając je im, gdy przebywacie w domu, gdy idziecie drogą, gdy kładziecie się i wstajecie.  Napiszcie je na odrzwiach swojego domu i na swoich bramach, aby się pomnożyły twoje dni i dni twoich dzieci w kraju, który przodkom waszym poprzysiągł dać Pan – dni tak długie, jak dni niebios, które są nad ziemią.

I mówił znowu Pan do Mojżesza: Powiedz Izraelitom, niech sobie zrobią frędzle na skrajach swoich szat, oni i ich potomstwo, i do każdej frędzli użyją sznurka z fioletowej purpury. Dla was będą te frędzle, a gdy na nie spojrzycie, przypomnijcie sobie wszystkie przykazania Pana, aby je wypełnić – a nie pójdziecie za żądzami swego serca i oczu, przez które plamiliście się niewiernością – byście w ten sposób o wszystkich moich przykazaniach pamiętali, pełnili je i tak byli świętymi wobec swojego Boga. jam jest Pan, Bóg wasz, który was wyprowadził z ziemi egipskiej, aby być waszym Bogiem. Jam jest Pan, wasz Bóg”[26].