Pokój jest wartością, która jest wyzwaniem

A co Ksiądz Biskup odpowiada nieco zdystansowanym osobom, które mówią: pokój, Dzień Judaizmu OK, ale kiedy będzie Dzień chrześcijaństwa w gminie żydowskiej?

 – My możemy odpowiadać tylko za inicjatywy, które wynikają z doświadczenia Kościoła. W samej teologii katolickiej są właściwie trzy nurty.

Nurt bardziej relatywistyczny, którego przedstawicielem jest m.in. Karl Rahner, mówi wprost: religie niechrześcijańskie, również judaizm – stanowią udział w tym samym dziele odkupienia Chrystusa. Mówiąc inaczej: Chrystus przyszedł dla każdego człowieka. W związku z tym, każdy z tych systemów religijnych posiada swoją wartość zbawczą. Zaciera się różnice między nami. Jest też nurt ekskluzywistyczny, który mówi: tylko chrześcijaństwo. Pozostałe religie stanowią podprowadzenie pod chrześcijaństwo, były tzw. poprzednikami. Co robi poprzednik, gdy spełnia się jego zapowiedź? Usuwa się w cień, skoro zapowiedź mesjańska zrealizowała się. 

Natomiast  nurt zasadniczy, soborowy, który reprezentowali tacy teologowie jak Yves Congar, Joseph Ratzinger czy Henri de Lubac –  mówi wprost dlaczego dialog jest potrzebny: bo jest spotkaniem człowieka z człowiekiem. To jest zasadnicza motywacja, dla której ma się prowadzić  dialog. Dialog nie jest spotkaniem systemów religijnych, dialog jest spotkaniem ludzi. Ludzie, którzy się spotykają, nawet jeśli bardzo różnią się swoimi przekonaniami religijnymi i światopoglądowymi, w momencie kiedy zaczynają rozmawiać mają możliwość wymiany swoich poglądów i przekonań. Co rodzi się z tej rozmowy? To, że zauważają swoją inność, ale nie są już sobie obcy. 

Bez dialogu żyjemy w poczuciu pewnej obcości. Wtedy drugi człowiek, tym bardziej jeśli reprezentuje zupełnie inny świat, mentalność czy religię bardzo łatwo kreowany jest w kategoriach: obcy. Czyli ten, którego należy się bać. Tymczasem dialog jest otwarciem tych drzwi, które umożliwiają nam rozmowę, gdzie kategoria obcości zupełnie schodzi na dalszy plan. Jest po prostu człowiek. Inny, inaczej myślący, wywodzący się z innej kultury, cywilizacji, ale to jest jednak nadal nasz współbrat. Z perspektywy ewangelicznej nie ma poczucia obcości. Jest poczucie inności.

Dialog pozwala nam tę inność zrozumieć, a przez to w pozytywnych kategoriach traktować drugiego człowieka. Żyjemy nieraz w świecie stereotypów a dialog staje się ich zaprzeczeniem. Podstawowa wiedza na temat drugiego człowieka pozwala nam spojrzeć zupełnie inaczej na niego.

Miejscem centralnych obchodów Dnia Judaizmu w tym roku będzie Warszawa. Dlaczego właśnie ona?

– Warszawa była już miejscem centralnych obchodów Dnia Judaizmu, organizowano je też w różnych diecezjach w Polsce. W tym roku powracamy do Warszawy m.in. dlatego, że rozpocząłem przewodniczenie Komitetowi Episkopatu Polski ds. Dialogu z Judaizmem. Uważam, że to jest właściwy moment, kiedy powinienem wraz ze swoimi współpracownikami w ramach archidiecezji warszawskiej, wziąć na siebie ciężar i odpowiedzialność za zorganizowanie centralnych obchodów w Warszawie.

Warszawa jest miejscem, w którym praktycznie temat dialogu czy Dnia Judaizmu można byłoby nieustannie podejmować. Warszawa to miasto szczególnie umęczone w czasie II wojny światowej przez okupanta, który całą swoją nienawiść skierował właściwie przeciwko narodowi polskiemu i żydowskiemu. Symbolem tej nienawiści pozostaje getto warszawskie. Jeżeli chodzi o nienawiść w stosunku do narodu polskiego, wiele miejsc takich jak Pawiak, miejsc symbolicznych wskazuje jak bardzo wtedy na ziemiach polskich zależało nazizmowi niemieckiemu, żeby niszczyć narodowość żydowską i narodowość polską. W związku z tym to wołanie o pokój w tym miejscu wydaje się być w pełni usprawiedliwione i jak najbardziej wskazane. To oczywiście nie zmienia faktu, że Dzień Judaizmu jest organizowany w innych diecezjach, w ramach diecezjalnych obchodów,  tak żeby cały Kościół w Polsce mógł w tych obchodach uczestniczyć.

Rozmawiała Anna Wojtas

Na kolejnej stronie publikujemy słowo Przewodniczącego Komitetu KEP ds. dialogu z judaizmem na XXI Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce, 17 stycznia 2018 r.