Jezuici i dialog międzyreligijny

Model jezuickiej misji zmienił się całkowicie po wojnie. Pod wpływem przykładu, jaki dawał eremita z Hoggar, Charles de Foucault, misja ta nie polegała jedynie na akcji kulturotwórczej i społecznej, ale oparta została na dawaniu świadectwa. Poza tym jezuici uczestniczyli również w wypracowywaniu pozy­tywnej konfrontacji katolicyzmu z kulturami pozazachodnimi, w szczególności z islamem, porzucając najpierw z konieczno­ści, a potem z przekonania prozelityzm.Miejsca, w których relacje Towarzystwa ze światem muzuł­mańskim nabrały cech trwałości to Liban i Syria. Kraj cedrów liczy obecnie siedem jezuickich wspólnot, które zarządzają kolegium, instytutem technicznym, szkołami, domem wydaw­nictw, a przede wszystkim uniwersytetem Sw. Józefa w Bejru­cie. Sześć tysięcy studentów uczy się na dwunastu wydziałach, w jednej szkole i w dwudziestu dwóch wyspecjalizowanych in­stytutach, rozmieszczonych w czterech studenckich miastecz­kach w Bejrucie i w ośrodkach studiów uniwersyteckich w Saidzie, Trypolisie i Zahle.

  Franco Pecchio / CC 2.0 Ojciec Paolo (z lewej) ze współbratem w klasztorze Mar Musa Przy bejruckim uniwersytecie funk­cjonuje Instytut Literatur Wschodnich, którego dziekanem jest profesor muzułmanin. Działa też instytut studiów islamsko--chrześcijańskich, założony w 1977 roku, w którym prowadzone są wykłady dla chrześcijan i muzułmanów na tematy wspól­ne obu religiom oraz ośrodek studiów o współczesnym świecie arabskim - założony przez amerykańskich jezuitów z Bagdadu, skazanych na wygnanie, po nacjonalizacji ich uniwersytetu w latach siedemdziesiątych. Ten ośrodek dokumentacji i badań organizuje w każdym miesiącu spotkanie zarezerwowane dla jezuitów, którzy poruszają aktualne tematy. Istnieje wreszcie ośrodek dokumentacji i badań utworzony przez libańskiego je­zuitę egipskiego pochodzenia Samira Khalila, który chce zwró­cić uwagę na myśl i podwaliny cywilizacji chrześcijańskich ara­bów Wschodu, by na tej bazie pogłębiać dialog z islamem.

W Syrii rezyduje dwunastu jezuitów, a wśród nich Paolo Dall'Oglio, założyciel wspólnoty klasztoru z Mar Moussa^[9]. W 1977 roku ten ruchliwy, dwudziestotrzyletni włoski nowi­cjusz, syn chrześcijańskiego demokraty z pierwszego szeregu i dawnego działacza chrześcijańskiej lewicy, powiadomił swo­ich przełożonych, że chce „ofiarować swoje życie za zbawienie muzułmanów". Wyjechał więc na studia do rozdartego wojną Libanu, po których wrócił do Neapolu, a następnie udał się do Jerozolimy dla nauki języka hebrajskiego. W końcu wysłano go do Damaszku, gdzie przyjął święcenia kapłańskie w rycie syryjskim, według niego najbliższym rytmowi modlitw mu­zułmańskich szeików. W 1982 roku ojciec Paolo odkrył przez przypadek wzniesiony na górze, osiemdziesiąt kilometrów na północ od stolicy, w środku pustyni, opuszczony klasztor Św. Mojżesza, po arabsku Mar Moussa. Natychmiast zaangażował się w odnowę zabudowań pochodzących z VI wieku i przez ponad dwadzieścia lat walczył, by Watykan zatwierdził małą grupę, którą tam założył.

Była to wspólnota oryginałów, trudna do zaklasyfikowania w Rzymie, wspólnota mieszana, ekumeniczna, w której chrześcijanie stanowili mniejszość, przezna­czona nie tyle do „dialogu" islamsko-chrześcijańskiego, ile do tworzenia pozytywnych interrelacji islamsko-chrześcijańskich, z językiem arabskim w tle. Przez pewien czas w niełaskach To­ warzystwa, podejrzewany o promuzułmańskie sympatie, Paolo Dall'Oglio musiał przekonywać diecezjalne i rzymskie władze, wyjaśniać nieporozumienia, uzasadniać swoje postępowanie, podporządkować się wszystkim żądaniom i publicznie prze­ prosić, żeby wreszcie uznano oficjalnie jego inicjatywy. Pod koniec 2006 roku otrzymał fińską nagrodę fundacji Euro Mediterranee - Anna Lindh, za dialog między kulturami. Ekspe­ryment Mar Moussa i praca ośrodków badań w Bejrucie uka­zują dwa różne podejścia do dialogu z muzułmanami. Może on mieć różne formy i brzmienia, zależnie od osób i okoliczności. Pokazało to właśnie Towarzystwo po szoku, jaki spowodowa­ły terrorystyczne zamachy w Nowym Jorku i Waszyngtonie 11 września 2001 roku (...)

Fragmenty pochodzą z rodziałów: ULEGŁOŚĆ NIE JEST POSŁUSZEŃSTWEM: JEZUICI W ŚWIĘTYM OFICJUM - Dialog międzyreligijny i synkretyzm (s. 167) oraz WYZWANIA ISLAMU - Missio Islamica (s.324). Tytuł artykułu oraz numeracja przypisów od redakcji wiara.pl.